Category: У Беларусі

Дзень у гісторыі: 17 верасня. Савецкі Саюз атакаваў Польшчу. Нарадзіўся Максім Танк

Навіна ад

1939 год. Савецкі Саюз атакаваў Польшчу.

Польшча з 1 верасня ў адзіночку баранілася ад гітлераўскай Германіі. Уварванне савецкага войска прыспешыла паразу Польшчы.

Савецкі Саюз і гітлераўская Германія былі хаўруснікамі. 23 жніўня 1939 гэтыя дзве краіны падпісалі пагадненне, якое падзяліла сферы ўплыву ў сумежных краінах. Усё, што знаходзілася паміж Рэйхам і СССР, было падзелена. Гэты пакт развязаў Другую Сусветную вайну.

У 1939 годзе ўсходнія тэрыторыі Польшчы заняла Чырвоная Армія і ўслед за ёю прыйшлі падраздзяленні савецкіх карных органаў, якія распачалі тэрор супраць насельніцтва.

Дзве часткі Беларусі ў выніку захопу краю Савецкім Саюзам аб’яднаналіся. Іх ранейшы падзел быў узаконены Рыжскай дамовай 1921 году. Да Польшчы адышла тады заходняя Беларусь, а Ўсходняй яе часткаю завалодала Савецкая Расія.

У выніку вайны 1939 году аб’янаная Беларусь павялічылася да 226 тысяч кв. км, а колькасць насельніцтва склала больш 10,3 мільёны чалавек.

Рэжым Лукашэнкі ўварванне Савецкага Саюзу ў Польшчу выкарыстоўвае ў прапагандысцкіх мэтах. Для 17 верасня ідэолагамі прыдуманы Дзень народнага адзінства. Да 2021 годзе дата 17 верасня была ўшанаваная толькі ў назвах вуліц некаторых беларускіх гарадоў.

1590 год. Лідзе нададзенае магдэбургскае права і герб.

Горад вядомы з 1323 года будаўніцтвам мясцовага замка.

Стотысячны горад з развітай прамысловасцю. Цэнтр турызму нацыянальнага значэння.

1784 год. У Нясвіжы паказалі оперу «Агатка, або Прыезд пана».

Паставіў яе кіраўнік нясвіжскай капэлы Ян Голанд. Дырыжыраваў Джаакіна Альберціні, а лібрэта да оперы напісаў князь Мацей Радзівіл.

Адна з першых опер, створаных і пастаўленых у Беларусі ў XVIII стагоддзі.

Напісаная з нагоды прыезду ў Нясвіж караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага.

Мела асаблівую вядомасць і больш за 40 год не сыходзіла са сцэны тэатраў Рэчы Паспалітай.

1774 год. Нарадзіўся Тадэвуш Тышкевіч.

Дзяржаўны і ваенны дзеяч Вялікага княства Літоўскага.

Падчас паўстання 1794 года быў ад’ютантам Якуба Ясінскага, кіраваў атрадам у Вільні. Удзельнік абароны Прагі (прадмесце Варшавы).

За ўдзел у Аўстра-французскай вайне 1809 года ўзнагароджаны ордэнам «Віртуці Мілітары».

У вайну 1812 ваяваў на баку французаў, генерал кавалерыйскай брыгады, удзельнічаў у баях пад Мірам, Смаленскам, у Барадзінскай бітве.

Падчас паўстання 1830–1831 гадоў узначаліў Часовы паўстанцкі ўрад Літвы, на чале паўстанцкіх войск штурмаваў Вільню.

Памёр у Парыжы.

1787 год. Прынята Канстытуцыя ЗША.

Прынята Канстытуцыйным канвентам у Філадэльфіі.

Канстытуцыя ЗША – самы кароткі ў свеце асноўны закон.

Мае прэамбулу і 7 артыкулаў, і з некаторымі змяненнямі (27 паправак) дзейнічае па сёння.

1898 год. Нарадзіўся Павел Крынчык.

Беларускі дзеяч у міжваеннай Польшчы, публіцыст.

Удзельнік Таварыства беларускай школы, член яе Галоўнай управы.

Адзін з арганізатараў і член Галоўнага сакратарыята клуба «Змаганне».

За грамадскую дзейнасць арыштоўваўся польскімі і савецкімі ўладамі.

Вязень Калымскіх лагераў.

1907 год. Нарадзіўся Сяргей Дзяргай.

Паэт і перакладчык.

Працаваў у часопісах «Полымя», «Вожык»

Аўтар 9 зборнікаў паэзіі.

Перакладаў на беларускую мову творы замежных літаратараў.

Савецкімі карнымі органамі арыштоўваўся ў 1935 годзе. За «антысавецкую агітацыю» асуджаны да 3 гадоў папраўчых лагераў. У 1939 годзе зноў арыштаваны і высланы ў Казахстан.

Пахаваны на Паўночных могілках Мінску. Рэабілітаваны ў 1992 годзе.

1912 год. Нарадзіўся Максім Танк (Яўген Скурко).

Класік беларускай літаратуры.

Не прымаў сацыялістычны рэалізм. Не цураўся бел-чырвона-белага сцяга, падтрымліваў мову і нацыянальную сімволіку, выступіў супраць вынікаў рэферэндуму 1995 года.

Многія вершы паэта пакладзены на музыку, перакладзеныя на іншыя мовы.

Яго імя нададзена Беларускаму дзяржаўнаму педагагічнаму ўніверсітэту, Мінскаму педагагічнаму каледжу, Сваткаўскай школе, што ў Мядзельскім раёне, і Мядзельскай раённай бібліятэцы.

У Мядзеле стаіць помнік пісьменніку.

Максім Танк

1949 год. Нарадзілася магілёўская мастачка Вера Юркова.

Нарадзілася 17 верасня 1949 года ў горадзе Беліц (Германія). З 1975 году пражывае ў Магілёве. У юнацтве займалася балетам, але аддала перавагу выяўленчаму мастацтву.

Удзельнік мастацкіх выставак з 1974 года, член Беларускага саюза мастакоў з 1980-га.

Працуе ў станковай графіцы (літаграфія, акварэль) і жывапісе. Творы вызначаюцца арыгінальным кампазіцыйным рашэннем, выразнасцю выявы і колеру, паэтызацыяй вобразаў.

У 2016 г. выканала пано з гісторыі пажарнай справы на вышыні 3-4 м з правага і левага бакоў будынка пажарнага дэпо ў г. Магілёве (завулак Пажарны, 6), у 2018 г. – роспіс «Гараджане» на сцяне Магілёўскага музея этнаграфіі.

Вера Іванаўна Юркова

1949 год. Нарадзіўся Генадзь Карпенка.

Навуковец і палітык.

На пасадзе старшыні Маладзечанскага гарвыканкаму (1991-1994) правёў дэсаветызацыю гарадской тапанімікі, эканамічныя пераўтварэнні, ініцыяваў правядзенне музычнага і тэатральнага фестываляў, стварэнне футбольнага клубу.

Быўшы намесніка Старшыні Вярхоўнага Савету кіраваў спробай імпічменту Лукашэнкі.

Памёр 6 красавіка 1999 года ў шпіталі.

1959 год. Нарадзіўся Сяргей Дубавец.

Журналіст, літаратар.

Пісаў для газет «Люстра дзён», слонімскай «Набойні», талакоўскага «Бурачок», бюлетэня Таварыства маладых літаратараў «Тутэйшыя» – «Кантроль», газеты «Навіны БНФ».

Рэдактар газеты «Свабода», галоўны рэдактар «Нашай Нівы».

Масон. Вялікі майстар Вялікай ложы Беларусі.

Аўтар шматлікіх твораў, прадмоў да кніг.

Узнагароджаны медалямі Літвы, імя Алеся Адамовіча Беларускага ПЭН-цэнтру, 100 гадоў БНР.

Лаўрэат многіх літаратурных прэміяў.

1985 год. Памёр Васіль Гарбацэвіч.

Адзін з заснавальнікаў беларускай савецкай драматургіі.

Выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Магілёўскім педагагічным тэхнікуме (1924-1929).

Арганізатар і кіраўнік Магілёўскай філіі «Маладняка» (1925–1928).

Аўтар шматлікіх п’ес, якія ставіліся беларускімі тэатрамі.

Аўтар успамінаў пра сустрэчы з Максімам Багдановічам у Яраслаўлі.

2013 год. Памёр Віктар Маркавец.

Беларускі мастак-жывапісец.

Быў удзельнікам дысідэнцкай групы беларускай інтэлігенцыі «На Паддашку». Быў сябрам незалежнай суполкі мастакоў «Пагоня».

У яго творчай майстэрні ладзіліся першыя паседжанні Сойму БНФ «Адраджэньне».

Рэканструяваў партрэты знаных дзеячаў беларускай гісторыі і культуры. Аўтар серыі работ, прысвечаных Кастусю Каліноўскаму.

Віктар Маркавец

 

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых крыніцаў

 

Дзень у гісторыі: 26 жніўня. Рэфармаванне беларускай мовы і з’яўленне «наркамаўкі». Нарадзіліся Таццяна Сапач і Сяргей Антонаў. Памёр Алесь Разанаў

Навіна ад

1933 год. Рэфармавалі беларускую мову.

Канец перыяду савецкай беларусізацыі.

Урад савецкай Беларусі прыняў пастанову «Пра змены і спрашчэнне беларускага правапісу».

Рэформа беларускага правапісу 1933 году– штучнае, ненатуральнае і прымусовае набліжэнне беларускай моўнай нормы да расійскай ва ўмовах жорсткага тэрору савецкіх уладаў без грамадскага і навуковага абмеркавання.

Прымусовае рэфармаванне мовы прывяла да суіснавання двух правапісаў. 

«Наркамаўку» навязалі беларусам у БССР, а традыцыйны класічны правапіс «Тарашкевіцу» захавалі беларусы замежжа. 

«Тарашкевіца» вярнулася была ў незалежную Беларусь. На ёй выдавалі газеты і кнігі. Па прыходзе да ўлады Лукашэнкі беларусаў сталі пераследаваць да публічнае выкарыстанне «ненарматыўнага правапісу» з “мяккімі знакамі”.

1962 год. Нарадзілася Таццяна Сапач (у замужжы – Дубавец).

Журналістка, паэтэса.

Удзельніца нацыянальна-культурніцкага і дэмакратычнага руху.

На радыёстанцыі «Беларуская маладзёжная» стварыла праграму «Альбаросіка», якая хутка адгукалася на тагачасныя змены ў грамадстве і імкнулася паскараць іх.

20 гадоў рыхтавала беларускую тэлепраграму «Віленскі сшытак» у Літве, супрацоўнічала з Радыё Свабода і радыёстанцыяй «Балтыйскія хвалі».

Займалася арганізацыяй беларускіх набажэнстваў у віленскай царкве Святога Мікалая.

1968 год. Нарадзіўся Сяргей Антонаў.

Журналіст і пісьменнік-фантаст, уласны карэспандэнт газеты “Частный детектив” (з 2000 года), член расійскага Саюза пісьменнікаў.

З 1992 па 2000 год быў рэдактарам аддзела лістоў быхаўскай раённай газеты “Маяк Прыдняпроўя”. З 2000 па 2020 год – уласны карэспандэнт мінскай газеты “Частный детектив”.

Удзельнік праекта Дзмітрыя Глухоўскага “Вселенная Метро – 2033” і аўтар найбольшай колькасці кніг у ім.

Адзіны рэалістычны раман Сяргея Антонава “Ласкутныя зоркі”  прысвечаны масаваму знішчэнню яўрэяў Быхава ў жніўні 1941 года.

1994 год. Памёр Сяргей Новік-Пяюн.

Паэт, празаік.

Удзельнік нацыянальна-культурнага руху ў Заходняй Беларусі. Тройчы арыштоўваўся польскімі ўладамі, сядзеў у турме.

Працаваў дырэктарам Слонімскага краязнаўчага музею.

Пад час Другой сусветнай вайны за сувязь з партызанамі адпраўлены ў лагер смерці Калдычэва.

У 1944 годзе арыштаваны чэкістамі і апраўлены на 10 гадоў на Калыму.

Пісаў на беларускай, рускай, польскай мовах і на эсперанта.

Аўтар двух вершаваных зборнікаў. Некаторыя песні на яго творы лічацца народнымі, найбольш вядомыя з іх «Зорачкі» і «Над Шчарай» («Слонімскі вальс»).

1994 год. Памёр Мікалай Улашчык.

Гісторык, археограф, этнограф, краязнавец, літаратар.

Працаваў навуковым супрацоўнікам Інстытуту гісторыі АН СССР.

Аўтар навуковых прац па гісторыі Вялікага Княства Літоўскага, па праблемах летапісання, крыніцазнаўства і археаграфіі.

Рэдагаваў два тамы беларуска-літоўскіх летапісаў.

Адшукаў і апісаў “Ленінградскі” і “Краснаярскі” спісы «Хронікі літоўскай і жамойцкай».

Арыштоўваўся савецкімі органамі ў 1930, 1932, 1941, 1950 гадах. Адпраўлены быў у сібірскія лагеры.

У Старых Дарогах яму стаіць помнік.

2001 год. Памёр Валерый Маслюк.

Рэжысёр, актор, драматург, паэт.

Галоўны рэжысёр Магілёўскага абласнога тэатру, Рускага драматычнага тэатру імя Горкага, рэжысёр-пастаноўшчык, дырэктар драматычнага тэатру імя Якуба Коласа.

Аўтар тэатральных пастановак і п’есаў.

2006 год. Памёр Іван Чыгрын.

Літаратуразнавец, паэт, крытык.

Працаваў у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР.

Аўтар літаратурна-крытычных артыкулаў. Даследаваў станаўленне беларускай прозы, творчасць абʼяднанняў «Маладняка», «Узвышша», а таксама гісторыю беларускай савецкай літаратуры.

2021 год. Памёр Алесь Разанаў.

Пісьменнік і перакладчык.

Паэт-наватар, аўтар новых паэтычных формаў, новых жанраў, стваральнік новай паэтыкі.

У 1968 годзе стаў адным з арганізатараў збірання подпісаў пад лістом у ЦК КПБ з патрабаваннем вярнуць беларускамоўнае навучанне ў БДУ. Пасля гэтага і наведвання Ларысы Геніюш, выключаны з БДУ.

Член Беларускага ПЭН-цэнтра.

Аўтар шматлікіх паэтычных зборнікаў, некаторыя з якіх лічацца этапнымі для беларускай паэзіі.

Перакладаў з літоўскай, латышскай, грузінскай, балгарскай, сербскахарвацкай, чэшскай, англійскай моваў.

 

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Прыхаваныя лайкі і адкрытыя намеры: як беларуская прапаганда спрабуе паўплываць на выбары ў Польшчы

Навіна ад

У чаканні прэзідэнцкіх выбараў у Польшчы беларуская дзяржаўная прапаганда актывізавала сваю працу ў сацсетках, імкнучыся сфарміраваць грамадскую думку польскіх выбаршчыкаў. Пра гэта сведчыць даклад DFRLab, Фонду адказнай палітыкі і Alliance4Europe — з апісаннем метадаў і мэтаў гэтых інфармацыйных кампаній.

Нядаўна, гартаючы стужку Facebook, я натыкнуўся на відэа, дзе аднаго з польскіх палітыкаў абвінавачваюць у здрадзе нацыянальных інтарэсаў. Каментары — па-руску, з заклікамі да «сапраўднага патрыятызму» і «ачышчэння краіны ад вонкавага ўплыву». Спачатку падумаў: ну, класічны фэйк. Але потым пачаў капаць глыбей — і зразумеў: гэта частка шырэйшай гульні, дзе дэмакратыя — толькі шахматная дошка.

Згодна з высновамі DFRLab, дзяржаўныя СМІ Беларусі і звязаныя з імі акаўнты ў сацсетках мэтанакіравана распаўсюджваюць фэйкі і палярызуючыя паведамленні, арыентаваныя на польскую аўдыторыю. Мэта простая: падарваць давер да польскіх інстытутаў і пасеяць разлад напярэдадні выбараў.

Спосабы не новыя — фэйкавыя навіны, ботападобныя каментары, перапосты з прапагандысцкіх Telegram-каналаў. Але інструментарый абноўлены, як Windows пасля чарговага патча. З’явіліся фэйкавыя інфлюэнсеры з «польскімі» прозвішчамі, што не прамаўляюць ніводнага слова па-польску.

Але чаму Польшча? Па-першае, гэта краіна, што дае прытулак беларускім эмігрантам і падтрымлівае Украіну. Па-другое — геапалітычны раздражняльнік, які Масква і Мінск з асалодай выкрыжоўваюць з карт свету, калі думаюць, што ніхто не бачыць.

На гэтым фоне санкцыі і вонкавая ізаляцыя Беларусі выглядаюць хутчэй як выклік, а не як стрымліванне. Улады навучыліся абыходзіць блакіроўкі, ствараць абыходныя інфармацыйныя каналы і хавацца пад маскай «альтэрнатыўных пунктаў гледжання».

Зразумела, што інфавойны цяпер — не дадатак да палітыкі, а яе галоўны інструмент. Там, дзе раней патрэбны былі танкі, цяпер дастаткова трапнага мема ці віруснага відэа. І калі хтосьці яшчэ верыць, што прапаганда працуе толькі на «дурняў», ён проста яшчэ не паспеў стаць яе мэтай.

І калі я зноў бачу дзіўны допіс з незнаёмага акаўнта пра «падстаўных лідараў» і «глабальны кантроль», я ўжо не злуеюся — я думаю: ці сапраўды мы гатовыя абараняць праўду, калі хлусня прасцейшая, хутчэйшая і лепш загорнутая ў Instagram-фільтры?

Можа, наш галоўны выбар — не паміж левымі і правымі, а паміж верай у рэальнасць і яе заменнікам?

Якуб Ясінскі

Калі кантроль ператвараецца ў параною: беларуская бюракратыя ў трох дзеяннях

Навіна ад

У Беларусі чыноўнікі дапрацавалі праект указа аб кантрольнай (нагляднай) дзейнасці. Калі яго падпіша Аляксандр Лукашэнка — праверак стане менш. Пра гэта заявіў генпракурор Андрэй Швед.

Нядаўна я пачуў гісторыю ад аднаго кавярніка ў Мінску. Ягонае маленькае прадпрыемства за адзін месяц праверылі чатыры разы. Санстанцыя, пажарнікі, ліцэнзійнікі і нават нейкі загадкавы спецыяліст па арганалептыцы кавы. Кожны з іх прыходзіў са сваім “неадкладным” заданнем. І ўсе яны, здаецца, шукалі не столькі праўду, колькі прычыну — прычапіцца, пагразіць, пакінуць “паперку”.

Я тады падумаў: а ці не пераўтварыліся нашы кантрольныя органы ў некі зброевы склад, дзе кожны кантралёр — нібы вартаўнік з правам на суд?

Апошнія гады ў Беларусі назіраецца выразная тэндэнцыя: колькасць праверак расце, іх характар — усё больш інквізітарскі. Здаецца, бюракратычная машына навучылася харчавацца сама сабою — чым больш праверак, тым больш справаздач, тым больш падстаў для новых праверак. Асабліва моцна гэта адчувае малы і сярэдні бізнес, для якога кожная нечаканая інспекцыя — не проста стрэс, а рэальны рызыка страты кліентаў ці нават ліцэнзіі.

Генпракурор Андрэй Швед нядаўна абвясціў: рыхтуецца новы ўказ, які мусіць “прывесці парадак” у сферу кантролю. Гучыць прыгожа. Але ці не стане ён чарговым дыванком, якім накрыюць тыя ж самыя ямы? Бо праблема не ў колькасці паперак, а ў самой сістэме, якая працягвае функцыянаваць не дзеля развіцця, а дзеля самазабеспячэння.

У краінах, дзе дзяржава — гэта не фетыш, а сэрвіс, кантрольныя органы выглядаюць зусім інакш. Там яны — партнёры бізнесу, яны дапамагаюць выконваць нормы, а не выкарыстоўваюць іх як пасткі. Там дзяржава нагадвае садоўніка, які абразае сухое і падкормлівае жывое. У нас жа — хутчэй паляўнічы з журналам справаздач.

Кансерватызм заходняга тыпу, з яго даверам да асобы і перавагай самарэгуляцыі, стварае асяроддзе, у якім прадпрымальнік адчувае сябе адказным, а не падазраваным. Аднак у Беларусі дзяржава працягвае імкнуцца кантраляваць усё: ад памеру шыльдаў да густу кавы. І з кожным новым правераным актам сыходзіць інвестыцыйны капітал, а разам з ім — вертыкаль надзеі на развіццё.

І ёсць яшчэ адно — больш цёмнае — наступства. Калі правяраюць занадта часта, а знаходзяць заўжды, рана ці позна з’яўляецца спакуса дамаўляцца. Так, празмерны кантроль становіцца не аховай парадку, а глебай для карупцыі. І тады ўжо ніхто не верыць — ні ў правілы, ні ў справядлівасць.

Магчыма, прыйшоў час перагледзець саму логіку кантролю ў нашай краіне. Падумаць, як зрабіць так, каб праверкі не былі пугай, а сталі падтрымкай. Каб узаемны давер — а не страх — стаў нормай.

Бо можа аказацца, што празмерны кантроль — гэта не пра моц, а пра яе адсутнасць. І што дзяржава, якая давярае, заўсёды мацнейшая за тую, што толькі падазрае.

Якуб Ясінскі

Як КДБ кантралюе заходнія грошы для беларускай апазіцыі: колькі з 170 мільёнаў еўра пайшло ў нікуды?

Навіна ад

Еўрапейскі саюз і краіны Захаду з 2020 года выдзелілі каля 170 мільёнаў еўра на падтрымку беларускай грамадзянскай супольнасці. Але значная частка гэтай дапамогі не проста не даходзіць да мэтавых груп, а працуе супраць тых, дзеля каго яна прызначалася. Даследаванне паказвае: беларускія спецслужбы, у прыватнасці КДБ, стварылі сістэму перахопу, кантролю і маніпулявання гэтымі сродкамі.

Праз шчыліну падтрымкі – у пастку спецслужбаў

Калі летам 2020 года Беларусь выбухнула пратэстамі, свет адгукнуўся нечакана магутна: у рэзалюцыях Еўрапарламента гучалі словы «рэпрэсіі», «незаконны рэжым», «гвалт», «салідарнасць з народам Беларусі». Упершыню за апошнія два дзесяцігоддзі на Захадзе гаварылі пра Беларусь не як пра «апошнюю дыктатуру Еўропы», а як пра краіну, якая змагалася за сапраўдную свабоду – ад самага нізу да самага верху, праз страйкі, маршы, сотні тысяч у бел-чырвона-белым.

Еўрапейскі саюз, нароўні з іншымі міжнароднымі донарамі, вылучыў беспрэцэдэнтную фінансавую падтрымку на развіццё грамадзянскай супольнасці, праваабаронцаў, незалежных медыя, культурных ініцыятыў і дапамогу рэпрэсаваным. Паводле адкрытых звестак, агульны аб’ём выдзеленай дапамогі толькі з боку ЕС і яго агенцтваў перавысіў 170 мільёнаў еўра за тры гады.

Але ўжо ў 2022 годзе сярод прадстаўнікоў беларускага руху ў эміграцыі пачалі гучаць трывожныя пытанні:

  • Чаму адны і тыя ж структуры атрымліваюць фінансаванне рэгулярна, а іншыя – ніколі?
  • Чаму эфектыўныя ініцыятывы, якія маюць вынікі, застаюцца па-за гульнёй?
  • І самае галоўнае: хто насамрэч кантралюе размеркаванне гэтых сродкаў?

Каб разабрацца, мы пагаварылі з дзясяткамі людзей: арганізатарамі, якімі захапляюцца, і тымі, каго “не прынялі ў клуб”; экспертамі, аналітыкамі, былымі супрацоўнікамі сістэмы і нават з тымі, хто цяпер баіцца казаць адкрыта, бо бачыў, як выглядае “перахоп” дапамогі знутры.

Вынік – няпросты, але неабходны для разумення сённяшняй беларускай рэальнасці: КДБ Беларусі імкнецца кантраляваць заходнюю дапамогу – фінансавую, інстытуцыйную і чалавечую – так, як некалі кантралявала галасы на выбарах. Ціхамірна. Сістэмна. Бяспакарана.

Гэты тэкст – не абвінавачванне, а спроба вярнуць празрыстасць і давер. Таму што пакуль сотні тысячаў еўра трапляюць у фальшывыя рукі, сапраўдныя героі, якія страцілі ўсё, застаюцца без падтрымкі і без надзеі.

Мы зараз не маем на ўвазе ўвесь аб’ём грашовых патокаў, але перакананыя ў слушнасці нашых высноў што да пэўных сцэнарыяў.

Як гэта працуе: 3 асноўныя механізмы кантролю

▪️ Укараненне агентаў у структуру атрымальнікаў

Паводле інфармацыі, атрыманай ад двух незалежных журналістаў-расследавальнікаў з Варшавы і Вільні, ў некаторых еўрапейскіх НДА, што займаюцца Беларуссю, працуюць людзі з няпразрыстай біяграфіяй, звязанай з мінулым у дзяржаўных структурах ці пазней у адміністрацыі Лукашэнкі.

У 2022 годзе адно з такіх НДА (назва не публікуецца з юрыдычных прычын) атрымала грант на 500 000 еўра і было запрошана для кансультацый у працэсе размеркавання падтрымкі іншым арганізацыям. Паводле нашай інфармацыі, гэтыя людзі “фільтравалі” заяўкі, рэкамендуючы донару адхіляць “небяспечныя” структуры, напрыклад, тыя, што працуюць з палітычнымі эмігрантамі ці збіраюць доказы злачынстваў сілавікоў.

▪️ Стварэнне “фантомных” арганізацый пад НДА

У 2021–2023 гадах у Польшчы і Літве з’явілася больш за 60 (!) новых “праваабарончых”, “медыйных” і “культурных” і г.д. ініцыятываў, зарэгістраваных беларускімі грамадзянамі, якія не былі вядомыя ў колах супраціву да гэтага часу.

Некаторыя з гэтых структур атрымалі праекты, якія не пацвярджаюцца празрыстай публічнай справаздачнасцю. У прыватных гутарках прадстаўнікі рэальных ініцыятываў называюць гэтыя праекты “клапанамі” – праз іх спускаецца пар, каб стварыць ілюзію плыні падтрымкі.

▪️ Маніпуляцыі з “партнёрамі” ўнутры Беларусі

Яшчэ адзін небяспечны канал – гэта людзі, якія знаходзяцца ў Беларусі, але атрымліваюць заходнюю падтрымку праз кантакты з замежнымі структурамі. Ёсць сведчанні, што частка такіх “партнёраў” кантралююцца КДБ, і выконваюць ролю “стукачоў”, перадваючы інфармацыю пра людзей, якія маюць з імі зносіны.

Канфлікты і разбураныя супольнасці

Паводле апытання, праведзенага сярод 27 беларускіх ініцыятываў у эміграцыі, больш за 60% апытаных паведамілі, што не атрымлівалі ніводнага еўра з еўрапейскіх праграм падтрымкі, хаця мелі яўныя заслугі: дапамогу палітвязням, арганізацыю курсаў для рэпрэсаваных, інфармацыйную працу.

Цытата прадстаўніка ініцыятывы з Вільні:

«Калі глядзець на сайты атрымальнікаў, адчуванне такое, што Беларусь — гэта толькі тры-чатыры праекты. А ўсе астатнія – пустое месца. Гэта ператварае падтрымку ў механізм іерархічнага кантролю, які нагадвае… саму Беларусь».

Шляхі выхаду: што мусіць быць зроблена?

  1. Празрысты механізм размеркавання фінансавання

  • Абавязковая публікацыя ўсіх атрымальнікаў фінансавання з агаворкай мэтаў, тэрмінаў і вынікаў праектаў (не тычыцца атрымальнікаў унутры Беларусі);
  • Стварэнне платформы агульнага доступу (кшталту адкрытага рэестра) з данымі пра падтрыманыя праекты.

  1. Незалежны аўдыт

  • Запрашэнне аўдытараў з краін, не звязаных з Беларуссю ці краінамі, дзе пражываюць асноўныя атрымальнікі;
  • Агляд кейсаў фінансавання на прадмет рэальнага ўздзеяння і вынікаў, а не толькі прэзентацый і фота з івэнтаў.

  1. Рэйтынг даверу і рэпутацыі

  • Донары павінны карыстацца не толькі грантавымі заявамі, але і меркаваннем супольнасцяў — каго людзі ведаюць, з кім супрацоўнічаюць, каму давяраюць;
  • Стварэнне індыкатараў аўтэнтычнасці праектаў: колькасць прамых атрымальнікаў дапамогі, сведкі дзейнасці, рэкамендацыі з боку іншых арганізацый.

  1. Інвестыцыі ў малыя і лакальныя ініцыятывы

  • Неабходна ўвесці квоты на фінансаванне малых ініцыятыў без юрыдычнай асобы (напрыклад, вясковыя або рэгіянальныя супольнасці);
  • Стварэнне мікрагрантавых праграм, дзе рашэнні прымаюцца супольнасцю, а не адзіным офісам у Бруселі ці Варшаве.

Вывад

Сістэма заходняй падтрымкі Беларусі, якая задумвалася як інструмент дэмакратыі і надзеі, патрапіла ў лабірынт спецслужбаў і маніпуляцый. Калі гэта не будзе прызнана адкрыта і сістэмна, мы рызыкуем страціць не толькі мільёны еўра — але і веру людзей у тое, што дэмакратыя магчымая.

✉️ Калі вы маеце інфармацыю пра няпразрыстасць фінансавання, фіктыўныя праекты або пагрозы рэальным ініцыятывам — напішыце ананімна ў рэдакцыю Mogilev.Media праз e-mail: [email protected].

🕊 Мы гаворым пра гэта не дзеля скандалу — а дзеля будучыні, якой вартая Беларусь.

Гэта не пакістанцы! – з’явілася нервовая рэакцыя сілавікоў на гучную бойку ў Гомелі

Навіна ад

Аб’яўленае Лукашэнкай запрашэнне 150 000 пакістанцаў працаваць у Беларусь выклікала відавочнае напружанне ў грамадстве, якое спрабуюць пагасіць прапагандысты і сілавікі. 

Днямі Лукашэнка выказаўся, што наша краіна гатовая прыняць 100-150 тысяч работнікаў з Пакістана. У беларускім грамадстве гэта выклікала штосьці падобнае на шок – навіну з яўнай трывогай абмяркоўваюць у калектывах, паміж знаёмымі, дома. У адказ на гэтую рэакцыю, некаторыя прапагандысты пачалі дружна тушыць абурэнне беларусаў – заўважыла “Наша ніва”. 

Так, Азаронак выказаўся на гэты конт, што сітуацыю разгойдваюць “беглыя”, якія нібыта масава закідваюць “нацыянальную нянавісць” дзяўчынкам-падлеткам. “Яны (дзяўчынкі-падлеткі) чамусьці ўсе думаюць, што іх цяпер згвалцяць. Яны чамусьці думаюць, што ў нас пачнуцца цяпер нейкія нормы шарыяту. І пачаліся, прабачце, ну не масавыя, але маштабныя праявы гэтага ў сацсетках” – прызнае Азаронак.

Іншы характэрны выпадак – у сацыяльных сетках завірусілася відэа з бойкай замежнікаў у Гомелі.  Амаль што ігненнай рэакцыяй на гэта сталі каментарыі, маўляў – глядзіце, што робяць пакістанцы. “Прекратите делать преждевременные выводы!” – нервова адрэагаваў на гэта звязаны з сілавікамі тэлеграм-канал і патлумачыў, што бойку зладзілі студэнты-мараканцы. Двое з іх, нібыта, пабіліся з-за дзяўчыны, а пра трэцяга, які непрытомны ляжыць на асфальце, узгадаць забылі. Акрамя таго, сілавікі прыгразілі каментатарам, што да іх “ужо выехалі”.

Фота: скрыншот

Армагедон на Магілёўшчыне – самы моцны ўдар стыхіі прыйшоўся на Асіповічы. Фота, відэа

Навіна ад

Днём 14 ліпеня на Магілёўшчыну абрынуўся жорсткі ўдар стыхіі. Навальніца, якая прайшла па паўднёвых рэгіёнах нашай краіны, закранула таксама некаторыя ўчасткі Магілёўшчыны. Сярод раённых цэнтраў самы моцны ўдар стыхіі адчулі на сабе жыхары Асіповіч.

Так, сапраўдная паніка пачалася ў наведвальнікаў цырка, калі ад моцнага ветра тут пачало проста рваць сам шацёр. Відэа, знятае гледачамі прадстаўлення, а таксама іншыя наступствы стыхіі на вуліцах Асіповіч і на дарогах Магілёўскай вобласці – у нашай відэападборцы.

У Асіповічах стыхія ламала дрэвы ў парку і на вуліцах. Увесь вечар 14 ліпеня і сёння раніцай у горадзе камунальныя службы і іншыя арганізацыі займаліся разборам завалаў.

На некаторых трасах рэгіёна паваленыя дрэвы заблакавалі рух транспарта. Гэта назіралася на трасе Гомель-Магілёў, на дарозе пад Чавусамі – пісалі карыстальнікі Тэлеграм-канала “ДАІ Магілёў ДПС”. 

У Бабруйску пасля навальніцы заліло некалькі гарадскіх вуліц – піша “Камерцыйны кур’ер”.

Нажаль, у піянерскім лагеры пад Рэчыцай ахвярай навальніцы стаў 13-гадовы хлопчык.

АБНОЎЛЕНА:
Ахвярай стыхіі таксама стала 5-гадовая дзяўчынка ў Магілёўскім раёне – паведамляе Следчы камітэт.

Фота, відэа: “Асіповіцкі край”.

Уласнікі арэнднага жылля павінны будуць паведамляць пра іншаземцаў на працягу трох гадзін

Навіна ад

Пачынаючы з 7 ліпеня ў Беларусі уступае ў сілу новая рэдакцыя закона “Аб прававым становішчы замежных грамадзян і асоб без грамадзянства ў Рэспубліцы Беларусь”. Паводле новай рэдакцыі ўсе юрыдычныя і фізічныя асобы, у тым ліку індывідуальныя прадпрымальнікі, не пазней за тры гадзіны пасля здачы ў арэнду жылля на суткі і болей павінны паведаміць пра гэта ў міліцыю.

Спосабаў прадстаўлення такой інфармацыі некалькі – расказалі газеце “Родная ніва” ў аддзеле па грамадзянству і міграцыі: бязвыплатна з дапамогай інфармацыйных рэсурсаў  Міністэрства ўнутраных спраў, адзінага партала электронных паслуг агульнадзяржаўнай аўтаматызаванай інфармацыйнай сістэмы або шляхам дастаўкі кур’ерам.

За невыкананне прадугледжваецца штраф на дваццаці базавых велічынь.

Фота ілюстрацыйнае

Camel, Pall Mall, Vogue, Lucky Strike, Rothmans, Richmond i Sobranie падаражэюць з 1 чэрвеня

Навіна ад

У Беларусі пройдзе чарговае павышэнне коштаў на цыгарэты. Раней кошты ўжо падрасталі месяц таму – з 1 траўня. Цяпер жа Гродзенская тытунёвая фабрыка “Нёман” павялічвае на 15 капеек кошт Pall Mall Superslims Azure і на 10 капеек некаторыя віды лінейкі Rothmans. Значна падаражэюць цыгарэты Vogue, якія ўвозяцца ДП “Беларусьгандаль” – на 1,7 рублі. 

“Тытунь інвест” павялічвае кошт на 10-15 капеек на некалькі пазіцый лінейкі Camel, а таксама на Pall Mall Superslims Azure, Richmond Compact Special Blue і Sobranie Caster.

“Сентоні ПРА” павышае на 10 капеек усе віды цыгарэт, якія ўвозяцца – гэта Camel Yellow, Blue, Compact, Compact Blue, Richmond Compact Special Blue і Sobranie Caster, а таксама Pall Mall Superslims Azure на 15 капеек. Кампанія ўстанаўлівае кошт новых цыгарэт Lucky Strike Aroma Ruby – Br5,8, паведамляе БелТА.

Фота ілюстрацыйнае

Кіраўніком банды рабаўнікоў фур аказаўся супрацоўнік міліцыі, які ўдзельнічаў у рэпрэсіях?

Навіна ад

“Наша ніва” апублікавала сенсацыйны матэрыял, што бандай рабаўнікоў фур, што арудавала ў тым ліку і на Магілёўшчыне, аказаўся супрацоўнік крымінальнага вышуку Докшыцкага РАУС.

Паводле інфармацыі выдання, супрацоўніка крымінальнага вышуку Докшыцкага РАУС і ўдзельніка палітычных рэпрэсій капітана Міхаіла Згірскага затрымаў КДБ. Міліцыянера абвінавачваюць у кіраўніцтве бандай налётчыкаў з Оршы, пра затрыманне якой стала вядома нядаўна. Рабаўнікі займаліся абкраданнем фур, якія спыняліся на адпачынак на трасах у Брэсцкай, Магілёўскай, Мінскай і Гомельскай абласцях. На “справу” выязджалі па начах, выкарыстоўвалі балаклавы і радыёстанцыі. Пакуль вадзіцель спаў у кабіне фуры, яны ўзломвалі замок грузавога адсека і запаўнялі свой мікрааўтобус таварам: ад тэхнікі да прадуктаў харчавання, акрамя таго, злівалі паліва з бакаў. Усяго гаворыцца пра шэсць такіх эпізодаў.

Па інфармацыі «Нашай Нівы», схопленыя аршанскія ўдзельнікі банды пасля затрымання выдалі асобу іншага саўдзельніка, які і зрабіў схему магчымай – праз свой спецыфічны доступ да інфармацыі і веданне метадаў канспірацыі. Як выявілася, кіраўнік банды налётчыкаў – 27-гадовы капітан Докшыцкага крымінальнага вышуку Міхаіл Згірскі.

Выданне піша, што Згірскі не толькі даводзіў ўдзельнікам банды інфармацыю пра ход расследаванняў крымінальных спраў па здзейсненых эпізодах і прымаў удзел у планаванні рабаванняў, але і сам удзельнічаў у гэтых налётах.

Вядома, што пасля пратэстаў 2020 года Міхаіл Згірскі прымаў удзел у рэпрэсіях супраць беларускага народа. Крымінальная справа супраць яго знаходзіцца на асаблівым кантролі у кіраўнікоў МУС, Следчага камітэта, Генеральнай пракуратуры і КДБ. Іншыя супрацоўнікі крымінальнага вышуку Докшыцкага РАУС часова адхілены ад службы і правяраюцца на прадмет датычнасці да крыміналу.

Фота: “Наша ніва”, МУС