Марына Малчанава, 34 гады, журналістка, Бабруйск:
„10 жніўня я разам з апэратарам прыехала да мясцовага ізалятару часовага ўтрыманьня рабіць сюжэт. У вязьніцы сядзелі зьняволеныя падчас папярэдняга галасаваньня, а таксама тыя, каго схапілі ў дзень выбараў. У чаканьні прысудаў сабраліся родныя затрыманых. Судзілі іх у ізалятары. Дзяжурны паведаміў, што рашэньні агучаць блізу 18-й гадзіны, але людзі не разыходзіліся. Апэратар, адзьняўшы матэрыял, зьехаў. Я засталася.
Была спакойная абстаноўка, нягледзячы на гвалт, які бушаваў напярэдадні ў цэнтры гораду. Думак, што неўзабаве адбудзецца нешта надзвычайнае, не было. І раптам наляцелі амапаўцы ў балаклавах, масках, з дручкамі. Мужчын клалі на зямлю і білі. Маці аднаго зь іх заходзілася крыкам: «Што вы робіце, за што?»
Я разгублена назірала за тым, што адбываецца. Да ізалятару прыехала меней за дзясятак сілавікоў. Іх нечаканае зьяўленьне спарадзіла хаос. Было вусьцішна. Яны па-людзку не гаварылі, а толькі лаяліся. Цяжка было ўявіць, што так сябе паводзіць міліцыя.
Інстынктыўна я ўзялася здымаць, але не пасьпела разблякаваць тэлефон, як адзін з амапаўцаў схапіў мяне за руку, адштурхнуў да агароджы. Потым мне расказалі, што ён мне ўпёр між лапатак дручок. Я гэтага не адчула, ня памятаю. Бачыла, як амапавец замахнуўся на мяне дручком. Ён патрабаваў, каб аддала яму тэлефон. Я ж спрабавала давесьці, што не пасьпела нічога зьняць. У яго былі вар’яцкія вочы. Ён палохаў, што адаб’е рукі. Загадаў выдаляць здымкі. Я зрабіла выгляд, што падпарадкоўваюся, павыдаляла старыя здымкі, абы ад мяне адчапіўся. Пераканаўшыся, што я пачысьціла тэлефон, ён пакінуў мяне ў спакоі.
Тым часам схопленых мужчын перавялі на другі бок вуліцы і паставілі тварам да плоту. Іх білі па нагах, некаторых па сьпіне. Жанчыны лямантавалі. У мяне тады ўзьніклі асацыяцыю зь фільмамі пра вайну.
На дапамогу амапаўцам прыехалі яшчэ зь дзясятак міліцыянтаў у поўным рыштунку, якіх называюць цяпер у народзе «касманаўтамі». Мужчын запхнулі ў аўтобус, некуды павезьлі.
Здавалася, што ўсё скончылася. Я ўжо адыходзіла, як убачыла, што насустрач едзе той жа аўтобус зь сілавікамі. Некалькі выбегла зь яго на хаду і кінуліся да мяне. Схапілі за рукі і пацягнулі ў аўтобус. Калі я падымалася па прыступках, амапавец ударыў дручком паміж ног. Я спалохалася. Думала, што мяне пачнуць біць. Стала крычаць: «Якім правам вы мяне б’яце?» Мяне штурхнулі на сядзеньне. Забралі тэлефон, заплечнік і ўзяліся ў ім лазіць. Рагаталі. Адзін зь іх, гледзячы ў вочы сказаў: «Маўчы, а будзеш рыпацца — заб’ю, бо сёньня можна».
Гэтая фраза настолькі мяне ўразіла, што забыць яе не магу. Яна дакладна перадае тое, што адбывалася цягам наступных месяцаў. Міліцыянты адчулі поўную беспакаранасьць ды ўсёдазволенасьць. Амапаўцы рабілі ўсё з ухмылкай. Мне здалося, што яны не разумелі ўсёй ненармальнасьці сытуацыі.
Мяне адвезьлі на тэрыторыю ізалятару. У аўтобусе ў кампаніі амапаўцаў я праседзела хвілінаў сорак. Спрабавала зь імі размаўляць. Яны заявілі, што я арганізавала масавае мерапрыемства і, здаецца, зьдзівіліся, пачуўшы, што каля ізалятару сабраліся родныя затрыманых, каб дазнацца пра іх, і ніякага мітынгу не было. Мяне пераконвалі, што рыхтаваўся штурм ізалятару, маўляў, спачатку сабралася толькі 15 чалавек, а праз гадзіну было б 50 і 100 чалавек. Пыталіся, чаму «мы іх ненавідзім, хаця яны абаранілі 9 жніўня краіну ад развалу і майдану».
Я рыхтавалася, што мяне ў ізалятары пакінуць. Адчувала, што за маім затрыманьнем стаіць чыясьці асабістая помста і нянавісьць. Мяне пазналі. Думаю, што гэта быў бабруйскі АМАП, бо калі цягнулі ў аўтобус, нехта зь іх прамовіў: «Гэта тая Малчанава, якая кепска піша пра міліцыю». Ніхто зь іх не прадстаўляўся.
Ня ведаю, што яны мелі на ўвазе пад словамі «кепска піша пра міліцыю» — заўсёды пісала тое, што адбывалася; калі б былі паклёпы, то даўно пазвалі б у суд. Відаць, кепскае для іх — праўда.
З ізалятару адвезьлі ў раённы аддзел міліцыі і сталі афармляць пратакол. Са мною працавала жанчына. Я зьвярнулася да яе, каб яна завяршыла цырк з маім затрыманьнем і адпусьціла, бо ў мяне дома малое дзіця. Яна спакойна адказала: «Не хвалюйцеся, у нас ёсьць на такія выпадкі сацыяльныя прытулкі». Я змоўкла, бо зразумела, што цяпер могуць нешта кепскае зрабіць зь дзіцём.
Раптам здарыўся цуд. Прыйшоў начальнік РАУСа, сказаў: высьветлена, што я журналістка, а затрымаць яны зьбіраліся некага іншага. Паабяцаў, што справу супраць мяне распачынаць ня будуць, загадаў супрацоўніцы зьнішчыць паперы. Папрасіў прабачэньня.
Я зьвярнулася ў Сьледчы камітэт, каб завялі крымінальную справу за незаконнае зьняволеньне, утрыманьне пад вартай, ужываньне сілы ды пагрозу забойства. Сьледчыя з Магілёва цягам трох месяцаў рабілі выгляд, што спрабуюць разабрацца ў сытуацыі, але вынік аказаўся прадказальным. Яны адпісалі, што падставаў для завядзеньня справы няма, бо ў дзеяньнях супрацоўнікаў міліцыі парушэньняў ня выяўлена.
Пасьля гвалту каля ізалятару ў мяне засталося адчуваньне боязі перад міліцыянтамі. Нават калі яны проста ідуць вуліцай, унутры ўсё напружваецца, бо яны пагроза і я ня ведаю, чаго ад іх чакаць.
Штодня выходжу з дому з адчуваньнем, што за дзьвярыма мяне пільнуюць, каб затрымаць ці правесьці ператрус. У такіх умовах цяжка жыць. У жніўні некалькі разоў стаяла каля майго пад’езду міліцыя, калі вярталася зь дзіцем. Мы хаваліся ад яе, ехалі ў іншы двор і доўга не маглі трапіць дамоў.
Я стараюся не паддавацца трывозе, працягваць жыць і працаваць. Я не парушаю закону, а справядлівасьць заўсёды перамагае.
Быў непрацяглы пэрыяд, калі мне давалі працаваць больш менш вольна. На мітынгах, шэсьцях затрымлівалі ўдзельнікаў, але журналістаў не чапалі. 4 кастрычніка ўсё зьмянілася. На маршы з двух дзясяткаў чалавек схапілі ўсіх, разам з рэпартэрамі.
Супраць мяне фізычнай сілы гэтым разам не ўжывалі, але, загрузіўшы ў цесную камору аўтазака, выключылі асьвятленьне. Гэта было катаваньнем. Мы падтрымлівалі сябе дарогаю ў ізалятар песьнямі. У вязьніцы мне стала блага, даставілі ў лякарню і шпіталізавалі. Упершыню ў жыцьці лекары зафіксавалі ў мяне падвышаны ціск. Цаною здароўя мне ўдалося пазьбегнуць няволі.
Пратакол за «парушэньне парадку арганізацыі і правядзеньня масавага мерапрыемства», аднак, застаўся, і мяне чакае суд. Цяпер я на бальнічным і ў мяне ўжо выпытвалі, калі ён скончыцца. Чакаю «падарунак» на Каляды.
Мяне выклікалі сьведкай да супрацоўніка крымінальнага вышуку наконт надпісаў «супраць прэзыдэнта». Тлумачылі, што мною цікавяцца, бо я «недзе трапіла пад увагу міліцыі». У мяне праводзілі ператрус у справе падпалу пастарунку, хаця я нават ня ведала, дзе ён месьціцца. Тады ўсіх журналістаў, затрыманых на шэсьці 4 кастрычніка, падазравалі ў падпале апорнага пункту.
Усё гэта запалохваньне, каб замаўчалі. Дапускаю, што такім чынам мяне змушаюць пакінуць горад…“
Крыніца: Радыё Свабода