“Чалавека адправілі ў ШІЗА ні за што, проста для статыстыкі», піша mspring.online.
Аляксандр Канеўскі. Фота: mspring.online
Аляксандр Канеўскі, сын лідэркі руху «Наша права» з Гомеля Таццяны Канеўскай, 2 снежня вызваліўся з магілёўскай папраўчай калоніі №15. Карэспандэнт часопіса аб правах чалавека MSPRING.ONLINE Саша Мінько пагаварыў з ім пра рэаліі гэтай пенітэнцыярнай установы.
Гамяльчанін Аляксандр Канеўскі быў асуджаны на восем гадоў па артыкуле 328 КК Беларусі «Незаконны абарот наркотыкаў». Трыццацігадовы на той момант хлопец разам з сябрам вырашыў набыць порцыю марыхуаны. Аднак прадавец наркотыку ўжо быў пад каўпаком міліцыі: Канеўскі і яго таварыш ішлі пад нумарамі 5 і 6 у спісе кантраляваных продажаў.
Замест часткі 1 артыкула 328 Крымінальнага кодэкса (незаконнае без мэты збыту набыццё), якая прадугледжвае толькі абмежаванне волі, міліцыянты наркакантролю ўжылі да Канеўскага частку 3 артыкула 328 КК, аб’яднаўшы ўсіх пакупнікоў разам, як групу распаўсюднікаў. Аднак адседзеў Аляксандр толькі тры з паловай гады і выйшаў па амністыі. Мы пагаварылі з ім аб парадках ў магілёўскай ПК-15.
MSPRING.ONLINE: – Пакуль Вы былі ў зняволенні, у СМІ прасочвалася інфармацыя аб тым, што калоніі перапоўненыя асуджанымі за наркотыкі. Ці так гэта?
Аляксандр Канеўскі: – На Магілёўшчыне ПК-15 складаецца з сямі сектараў – гэта сем лакальных участкаў, на якіх стаяць баракі. Два з іх цалкам аддадзеныя пад артыкул 328 КК. Гэта тры атрады прыкладна па 150 чалавек. Калі браць сістэму ПК-15, то я не магу растлумачыць логіку ДВП, але ведаю, што па нумарах у зоне ўсяго 17 атрадаў, але аднаго з іх у рэальнасці няма. То бок, атрад ёсць, а людзей у ім няма. Атрымліваецца, прыкладна 450 чалавек з амаль двух тысяч – гэта так званыя “наркаманы”.
– Ці праўда, што адміністрацыя выкарыстоўвае ледзь не рабскую працу зняволеных?
– Праўда тое, што мы рэальна даставалі алюміній з правадоў. Ўсіх «наркаманаў» зганялі ў адзін цэх памерам у 200 квадратных метраў і напачатку не было дзе нават стаяць. Нагадаю, 450 чалавек знаходзіліся ў адным памяшканні. Менавіта знаходзіліся – не важна было, ёсць праца ці не. Пазней нас падзялілі на два цэхі і стала лягчэй. Але, праўда, была і прывілей сысці на «вялікую прамзону». І мне гэта ўдалося зрабіць з-за алергіі, я потым працаваў у кацельні.
– Калі казаць пра парадкі, што пануюць у ПК-15, як адміністрацыя ставіцца да зняволеных?
– Прывяду прыклад. Вы ж ведаеце, што ў калоніі шмат у каго ёсць мянушкі, і аператыўныя работнікі аб гэтых мянушках ведаюць. Ёсць такі сядзелец па мянушцы Цяпа. Дык вось заходзіць неяк аператыўны работнік у памяшканне для сну і кажа: «Цяпа, а ты паедзеш у ШІЗА. А за што? А за тое, што ты Цяпа!». І ўсё. Гэта рэальны выпадак. Чалавека адправілі ў ШІЗА ні за што, проста для статыстыкі.
Некаторыя супрацоўнікі калоніі проста відавочна парушаюць закон, а ў адказ я прывяду прыклад – гутарка, якая ў мяне адбылася з начальнікам калоніі Аляксеем Лазарэнкам. Ён мне неяк сказаў адкрытым тэкстам: «А што ты мне можаш зрабіць? Паскардзіцца на мяне? Так у мяне здаравенны пачак скаргаў на мяне, у якіх я распісаўся. І мне пофіг!».
– Гэта значыць, націснуць на зняволеных не цяжка?
– Як кажа падпалкоўнік Шпартаў, лепшае зброя – гэта лісцік з ручкай. Напісаць рапарт на чалавека, усё роўна за што, прасцей простага. Я ўжо прыводзіў прыклад з Цяпай.
У вас неахайны знешні выгляд, вы не паголеныя – рапарт. І каму ты потым дакажаш, што ты быў паголены і правільна апрануты. І за такія парушэнні ў далейшым можна атрымаць 411-і артыкул Крымінальнага кодэкса за злоснае непадпарадкаванне адміністрацыі ПК, па якому можна атрымаць два гады дадатковага пакарання – а такія выпадкі ёсць!
Не павітаўся з адміністрацыяй, падняў каўнерык, таму што холадна – і ты ўжо «злоснік». А статус злосніка потым падтрымліваецца спецыяльна працяглы час, бо гэта трэба для статыстыкі ДВП.
– Пра начальніка ПК-15 Аляксея Лазарэнку ў вас якое ўражанне засталося?
– На самай справе я не лічу, што гэта горшы варыянт начальніка зоны. Калі ўявіць, якім павінен быць начальнік установы, у якім сядзяць забойцы і гвалтаўнікі, то наўрад ці ён павінен «збіраць кветачкі». Пры ўсёй яго, калі можна так сказаць, мужланнасці, ён досыць разумны чалавек.
Трэба ўлічваць, што начальнік павінен умець разабрацца ў нейкіх момантах. Напрыклад, адзін рапарт на мяне напісалі за тое, што я не наведаў лазню. А я яе як раз і наведаў!
Сталі разбірацца і Лазарэнка сказаў, што не прыме такой рапарт. Гэта значыць, ён не паверыў супрацоўнікам ўсляпую, а запатрабаваў разабрацца. І ў рэшце рэшт, рапарты гэтага не было. Можа быць, мне пашанцавала, улічваючы шуміху вакол майго імя, але на самой справе нельга сказаць, што вось канкрэтна Лазарэнка знаходзіцца не на сваім месцы. Хутчэй праблема ў вар’яцкасці ўсёй сістэмы.
– Што вы маеце на ўвазе?
– Адзінае, чаго я не зразумеў да канца за ўвесь перыяд знаходжання ў калоніі №15, гэта навошта наогул створана сістэма, якая існуе. Вось як на матывацыю і перавыхаванне асуджанага можа паўплываць ручнік, пакладзены не пад матрац, а проста зверху, хоць месца гэтага ручнікі не рэгламентавана? Утрыманне ў калоніі і Правілы ўнутранага распарадку, якія немагчыма выканаць, проста абсурдныя самі па сабе.
Чалавека па прыгаворы пазбаўляюць волі. Але на самой справе вязням навязваюць яшчэ і статут, які падобны на армейскі. Трэба хадзіць строем, лічыцца па «пяцёрачках», каб схадзіць у сталовую. Да сталовай 15 метраў, але ўсё роўна трэба пабудавацца ў калону па пяць чалавек. Калона пачынае рухацца, а рухацца няма куды. Пры гэтым ніхто нікога не лічыць, гэта дурная, але абавязковая фармальнасць. А далей усе гужам заходзяць у сталовую. Пасля прыёму ежы ізноў трэба пабудавацца па «пяцёрачках».
Ці, напрыклад, чаму я абавязкова павінен надзець чаравікі, каб пайсці летам у лазню? А калі не апранешся – адразу рапарт за парушэнне формы адзення і спагнанне. Тры такія спагнанні і чалавек ужо – «злосны парушальнік».
– А калі летам тэмпература +30 градусаў, таксама ў чаравіках?
– Улетку ў плюс трыццаць? Ну, каб вы зразумелі, у плюс трыццаць нам з-за спякоты дазволілі толькі закасаць рукавы нашых «х/б» куртак. Куртак! Ніякіх маек, толькі пакладзеная форма. Ну і чаравікі, вядома, абавязковыя.
Я не разумею, як пры дапамозе ўсіх гэтых мерапрыемстваў можна выправіць чалавека, які мроіў красці, рабаваць і забіваць – а такіх асуджаных дастаткова.
– І апошняе пытанне. Як, па-вашаму, трэба змагацца з наркотыкамі?
– Думаю, рыба гніе з галавы і пачынаць трэба з яе. Па калоніі, я гэта дакладна ведаю, гуляе спіс работнікаў міліцыі, якія самі стварылі інтэрнэт-крамы па продажы наркотыкаў, самі кіруюць закладкамі і самі даюць рэкламу ў телеграм-каналах. У Магілёве ўжо было такая справа (праходзіла ў закрытым рэжыме, – заўв.рэд.), калі асудзілі міліцыянта за распаўсюд наркотыкаў. Дык вось, гэта была толькі паказуха.
Пакуль што вынік барацьбы з наркотыкамі такі, што кошт на іх толькі вырас. Гандляваць імі стала небяспечна, а небяспечнае каштуе даражэй – пра гэта мне казалі самі рэальныя наркаманы ў зоне. А асартымент наркотыкаў, дарэчы, пашырыўся. Купіць можна што заўгодна.
