Галоўная » Раёны » Навіны Крычава » Page 23

Навіны Крычава

Во всех районах Могилевской области осенью пройдут сельскохозяйственные ярмарки. График

Cельскохозяйственные ярмарки пройдут осенью во всех районах Могилевской области. Об этом корреспонденту сайта Могилевского облисполкома … чытаць далей

Адметныя мясціны і антыіміджавыя помнікі Крычава

У кожнага горада ёсць свае прыгожыя і непаўторныя мясціны, цікавыя скульптуры, адметныя будынкі і помнікі ці ўрэшце рэшт кідкія малыя архітэктурныя формы. Гэтым кожны горад ці мястэчка, а часам і вёска вылучаецца індывідуальна, як чалавек адрозніваецца знешнім выглядам, сваім стылем адзення ці фрызурай. Разам з пэўнымі адметнымі мясцінамі, па якіх можна пазнаць гарадскую прастору, побач знаходзяцца і аб’екты, што ствараюць адмоўны імідж. На жаль для беларускіх гарадоў гэта досыць звычайная справа: суіснаванне двух катэгорый помнікаў, памятных месцаў і малых архітэктурных форм.

У Крычаве як адных месцаў, так і другіх хапае. Уезд у горад з боку Клімавічаў і Чэрыкава маркіруюць уяздныя знакі, на якіх пазначана назва горада на рускай мове, а таксама размешчаны яго герб. Наогул уяздны знак не толькі адзначае межы і адлюстроўвае карысную інфармацыю (назва, герб і г.д.), але і з’яўляецца пэўным сімвалам тэрыторыі. Уяздная кампазіцыя, якая знаходзілася ў Крычаве насупраць былога маслазавода стала невялічкай мясцовай славутасцю і нават трапіла на буклет гарадскога гістарычнага музея. Сапраўды, выглядала яна прыцягальна, бо спалучала асобны банэр з найменнем і страдаўнім гербам горада і драўляна-гумавую кампазіцыю, якая імітуе гняздо бусла на дрэве. У сукупнасці абодва аб’екта нават можна асацыяваць з малой архітэктурнай формай, хаця такой яны па-сутнасці не з’яўляюцца. Шкада што мясцовая ўлада вырашыла гэта невялічкае, але адметнае месца дэмантаваць. А вось уяздны знак з боку Клімавічаў, які паўстаў яшчэ ў савецкія часы, можна з поўным правам аднесці да катэгорыі малой архітэктурнай формы. Ён таксама часам трапляў у гарадскія адметнасці, аднак проста добра маркіруе ўезд у горад, бо здалёк знак добра бачны на ўзбочыне дарогі і на сёння змяшчае на сабе герб горада. У верхняй частцы кампазіцыі вялікімі літарамі змешчана найменне паселішча “КРИЧЕВ”. З суб’ектыўнай пазіцыі цяжка назваць абодва ўяздных знака візітнай карткай горада ці то надзвычай адметнымі мясцінамі, бо падобных кампазіцый можна нямала знайсці ў шматлікіх гарадах і мястэчках нашай Айчыны. Трэба адзначыць, што пры ўсёй іх адметнасці і прыцягальнасці, нейкай разнастайнасці і нестандартнай ідэі ім дакладна не хапае. Больш за тое, відавочна не хапае і надпіса назвы горада па-беларуску як сведчання прыналежнасці горада да адпаведнай краіны.

Мясцовае чынавенства асабліва падкрэслівае важнае значэнне ў культурным асяродку горада палаца Пацёмкіна-Галынскіх, што адназначна з’яўляецца важным аб’ектам і перлінай Крычава. Папулярызацыя дадзенага аб’екта адбываецца ў тым ліку праз банэры і размяшчэнне абрысаў палаца ў розных частках горада. Напрыклад, некалькі год таму назад на беразе штучнага вадаёма побач з маслазаводам (зусім недалёка ад Сожа), на схіле халма, быў выкладзены прамакутнік з цэглы ў даўжыню блізу дзесяці метраў, на якім размешчана назва горада, афіцыйная дата заснавання і намаляваны палац Пацёмкіна-Галынскіх. Уся кампазіцыя зроблена ў бела-блакітных колерах, а найменне горада напісана па-беларуску. На мой погляд гэта кампазіцыя была даволі ўдалай, але таксама дэмантавана і цяпер замест яе проста расце трава. Пры гэтым хацелася звярнуць увагу на супярэчлівы банэр, які знаходзіцца ў горадзе і рэкламуе палац Пацёмкіна-Галынскіх і адначасна музейную экспазіцыю, якія там знаходзіцца. Гэты банэр з’яўляецца эклектычным, бо ў ім спалучаны розныя эпохі і глядзіцца ён адназначна супярэчліва. Па-першае найменне горада зроблена па-руску, а пад назвай знаходзіцца афіцыйная дата заснавання горада – 1136 г. Тут жа змешчаны старадаўні герб горада на фоне палаца Пацёмкіна-Галынскіх, што з’яўляецца ўжо архітэктурным помнікам іншай эпохі, чымся магдэбургскі перыяд Крычава. Аднак на гэтым не спыняюцца казусы дызайнерскага рашэння. На банэры змешчана і карэта, якую можна асацыяваць з ілюстрацыяй прыезда Кацярыны ІІ у Крычаў да свайго фаварыта графа Пацёмкіна – уладара Крычаўскага староства. Вось такі атрымаўся салат з розных гістарычных эпох і падзей. Кампазіцыя банера з пункту гледжання мастацкіх і эстэтычных якасцяў глядзіцца няблага, але пры гэтым папулярызуе менавіта час знаходжання Крычава ў складзе расійскай імперыі і спрабуе паказаць важнасць гэтага перыяду для гарадской гісторыі. З уласнага пункту гледжання час акупацыі беларускіх зямель Расійскай імперыяй быў не такім і слаўным часам, дзе знішчалася памяць пра мінулую гісторыю і культуру Рэчы Паспалітай і Вялікага княства Літоўскага, гарады пазбаўляліся права на самакіраванне, што і адбылося ў свой час з Крычавам.

Надзвычай дзіўным месцам і яскравым прыкладам інтыіміджу з’яўляецца самаходка, што знаходзіцца ў двадцаці-трыццаці метрах ад аўтастанцыі. Яшчэ не так шмат часу прайшло, калі на пляцоўцы, дзе размешчана бронемашына, знаходзілася дзіцячая зона, а таксама некалькі пладовых дрэваў ад мінулага саду. Па ўспамінах майго бацькі, на гэтым месцы знаходзілася драўляная хата, а побач з ёй сад. Дома ўжо даўно няма, але вось дрэвы нагадвалі пра гэту гісторыю. І вось у лістападзе 2013 года на 70-годдзе з часу вызвалення гораду ад нямецкай акупацыі замест дзіцячай пляцоўкі быў усталяваны пастамент з самаходкай “СУ-100”. Сапраўды, менавіта ў 1943 годзе савецкія жаўнеры вызвалялі горад ад войскаў Трэцяга Рэйха і раён аўтастанцыі быў адзін з першых вызваленых. Але няўжо чынавенства падумала, што дзецям бронемашына больш важна, чым арэлі? А мабыць логіка была ў тым, каб гэта самаходка стала “вялікай” гарадской адметнасцю. У чарговы раз была эксплуатавана тэматыка вайны і ў межах памяці пра трагічныя ваенныя дзеянні і абарону горада ў т.зв. Вялікай Айчыннай вайне, праведзена чарговая акцыя. Аднак хачу сказаць, што і без ваеннай тэхнікі помнікаў і мемарыялаў у горадзе хапае, каб не забываць страшныя і трагічныя падзеі. Далей-болей, як кажуць. Трошку пазней у 2017 годзе была ўсталявана стэла “Манумент Міра” напярэдадні Міжнароднага дня міра і 74-гадовай гадавіны вызвалення Крычава ад нямецкіх войскаў. Гэта надзвычай цікавае спалучэнне двух аб’ектаў, бо здаровай логікі ў падобнай з’яве абсалютна няма. Як інтэрпрэтаваць спалучэнне самаходкі, якая сімвалізуе ваенныя дзеянні і манумент міра побач з ім? Дайдзем да міру праз вайну, хіба так? Праўда гэта тлумачэнне цалкам укладваецца ў мілітарыскую дзяржаўную ідэалогію Савецкага Саюза, якая малазмененай перадалася і сучаснай Рэспубліцы Беларусь. Праўда цяпер усталяванне мемарыялаў, гарматаў і танкаў прысвечана ў першую чаргу вызваленню асобнага горада, а ўжо ў другую звязваецца з агульным ваенным трыумфам Савецкага Саюза. Выглядае гэта, па-шчырасці, як абсалютная шызафрэнія і хвароя псіхалогія. Хаця ў прынцыпе нічога дзіўнага няма, што паўстала пабоднае спалучэнне, бо ў савецкія часы быў вельмі моцны уплыў мілітарызма на розумы грамадскасці розных савецкіх краінаў. Відавочна, што падобныя манументы ці іх спалучэнне спрыяюць пагаршэнню іміджа горада, хоць ён дагэтуль высокім і надта прыцягальным не быў.

Алесь Крыжэвіч

 

Магілёўскія мастакі прадставілі свае творы на выставе “Хронікі аднаго года” (відэа)

Больш за 70 твораў магілёўскіх мастакоў, сяброў “Саюза мастакоў Беларусі”, пабачылі наведвальнікі вернісажу ў Выставачнай зале Музея гісторыі Магілёва.

Як распавяла “Магілёўскаму рэгіёну” дырэктар музея імя Бялыніцкага-Бірулі Святлана Строгіна, удзел у выставе, якая адкрылася 4 верасня, узялі каля паўтара дзясятка мастакоў. Прычым там не толькі магілёўцы, але і майстры з Крычава.


Паводле вядомага магілёўскага скульптара Андрэя Вараб’ёва, цяперашняя выстава – гэта аднаўленне мастацкіх сустрэч у такі цяжкі год. Мерапрыемства не шырока не афішыравалася, але тым не менш на яго прыйшло даволі многа аматараў мастацкай творчасці.


Святлана Строгіна, у сваю чаргу адзначыла, што выстава адлюстроўвае не толькі тое, што стварыў мастак у гэтым годзе, але і як ён асэнсоўвае для сябе ў гэтым годзе і што адчувае. І менавіта гэта ёсць, напэўна, найбольш каштоўным момантам “Хронік аднаго года”.


Нягледзячы на тое, што гэты цяжкі 2020 год яшчэ не завяршыўся, Святлана Строгіна пажадала, каб наступны год быў больш шчаслівы, больш плённы, і “хай кожнаму з вас шчасціць”.


Завершыцца выстава 29 верасня.

Уладзімір Лапцэвіч. Фота: Уладзімір Лапцэвіч. Відэа: Яўген Глушкоў

 

Перанос помніка Леніна – загаворванне зубоў крычаўскай улады

На фоне палітычнага крызісу ў краіне наступіў час вельмі высокай актыўнасці людзей, якія гатовы адстойваць свае правы і свабоды. Гэта датычыцца ў пэўнай ступені таксама сярэдніх і малых беларускіх гарадоў.

У Крычаве, між іншым, на адным з першых паслявыбарчых мітынгаў выйшла да тысячы чалавек на вуліцы ў знак пратэсту супраць гвалту і масавай фальсіфікацыі выбараў. І гэта надзвычай важна і пазітыўна, бо ў 26-тысячным горадзе такой актыўнасці даўно ўжо не было. На вялікі жаль для мясцовай улады актыўны чалавек са сваёй пазіцыяй лічыцца вельмі небяспечным. Тым больш, што мясцовая грамадскасць з дапамогай грамадскага актывіста і рэдактара незалежнай газеты “Вольны горад” Сяргея Няроўнага сфармавала рэзалюцыю «Сходу жыхароў Крычава», у якой патрабавалася «неадкладная адстаўка Лукашэнкі», вызваленне палітвязняў, арышт кіраўніцтва сілавых структураў, вінаватых у гвалце супраць мірных дэманстрантаў, і старшыні Цэнтральнай выбарчай камісіі, а таксама прызнанне Ціханоўскай прэзыдэнткай. Актывіста АГП Сяргея Няроўнага і прафсаюзу работнікаў РЭП Юрыя Шувалава прыцягнулі да адміністрацыйнай адказнасці і вынеслі пракурорскае папярэджанне. Мясцовая ўлада такім чынам вырашыла спыніць мірныя пратэсты, паўплываўшы на найбольш актыўных людзей сярод мітынгоўцаў. Панічны страх улады і персанальна старшыні райвыканкама Седукова Андрэя Мікалаевіча перад народам прымусіў прыдумаць ініцыятыву, каб адцягнуць увагу ад актуальных падзей у краіне і горадзе. У газеце “Кричевская жизнь” ад 29 жніўня за нумарам № 67 з’явілася інфармацыя пра ініцыятыву перанесці помнік Леніна мясцовай уладай. Адна з прапаноў па пераносу помніка – парк Перамогі ў т.зв. “Мікрагарадок” (м-н “Сож” і м-н “Камсамольскі”). На сайце Крычаўскага райвыканкама таксама размяшчаецца гэтая аб’ява пад назвай “Приглашаем к обсуждению”:

Уважаемые жители города Кричева!

Мы обращаемся ко всем гражданам неравнодушным к изменению облика нашего города.

В связи с планируемым проведением благоустройства территории, прилегающей к районному Центру культуры, Кричевский районный исполнительный комитет проводит опрос общественного мнения по переносу памятника В.И.Ленину к  возможному месту его установки.

Предлагаемое место для установки – парк Победы (между памятным знаком «Самолет» и Курганом Славы).        

Опрос проводится  с 29 августа по 29 сентября 2020 г.

Предложения направлять по электронной почте kiidea@tut.by или сообщать в отдел архитектуры и строительства райисполкома по телефонам 26-647, 26-627, в отдел идеологической работы и по делам молодежи райисполкома по телефонам 26-375, 26-378.

Нам важно ваше мнение.

Пасля прачытання дадзенай аб’явы паўстаюць адразу пытанні: 1) Ці з’яўляецца гэта надта актуальным у цяперашніх умовах палітычнага крызісу? 2) Ці актуальна менавіта гэта месца?

Трэба трошку абазначыць гісторыю помніка Леніна, які знаходзіцца на аднайменнай плошчы ў цэнтры старадаўняй часткі горада, якая магчыма ў свой час называлася Рынкавай. Помнік Леніну недалёка ад Цэнтра культуры быў пастаўлены ў 1960 годзе. Наогул у Крычаве дагэтуль стаяць чатыры помнікі “важдзю пралетарыята” і ўсе яны знаходзяцца ў парках і на плошчах розных частак горада. Хаця на працягу пасляваеннай гісторыі горада помнікаў Леніну ўсталёўвалася цэлых шэсць. Абсалютна не жартую, калі скажу, што ў некаторых гараджанаў старэйшага пакалення (і не толькі!) вялікі помнік Леніну на плошчы ў старой частцы горада асацыюецца з яго вобразам і гісторыяй. Помнік галоўнаму камуністу — гэта таксама гісторыя, але цэнтральныя пляцы мусяць займаць больш годныя і важныя асобы горада і краіны. З сумам і жалем вымушаны канстатаваць – гісторыя горада забыта, неактуалізавана і наогул ігнаруецца мясцовымі ўладамі.

Але самае парадаксальнае ў помніку Леніну яго размяшчэнне. У сувязі з гэтым хацелася б прыгадаць словы майго аднагрупніка па ўніверсітэцкай лаве, якому калісьці паказваў славутасці сваёй малой радзімы. Паглядзеўшы на гарадскі краявід, што змешчаны ніжэй на фотаздымку, ён сказаў: “Хм, Ленін, які ідзе ў царкву!”.
І сапраўды атрымоўваецца нейкі дысананс – Ленін насупраць царквы. Такі гарадскі краявід раўназначны супрацьпастаўленню “атэізм – рэлігійнасць” альбо захаванне старой спадчыны – імкненне будавання новага света шляхам знішчэння тысячагадовых традыцый (палітычных, эканамічных, культурных, рэлігійных). Цэнтральны пляц горада яскрава адлюстроўвае прыведзеныя пары супрацьпастаўленых паняццяў, а таксама ментальнасць і псіхалогію тутэйшых гараджанаў.

У горадзе пасля развалу СССР праходзілі агульнарэспубліканскія працэсы — адбылося невялічкае рэлігійнае адраджэнне. Насупраць Леніна была адноўлена Ўваскрасенская царква, з’явіўся каталіцкі прыход разам з некалькімі пратэстанскімі цэрквамі. А вось мясцовы ваенкамат так і стаіць на месцы знішчанага бальшавікамі ў 1930-х гг. касцёла. Прычым падворак ваенкамата, як мяркуюць мясцовыя краязнаўцы, з’яўляўся могілкамі, дзе хавалі мясцовых ксяндзоў.

Парадкі, якія існуюць у крычаўскім грамадстве, не так далёка адыйшлі ад савецкіх: рэпрэсіўныя метады кіравання яшчэ пануюць як у старшыні райвыканкама і яго намесніка, так і дырэктароў розных прадпрыемстваў і ўстаноў адукацыі. І помнік галоўнаму камуністу якраз ілюстрацыя крыху абноўленых савецкіх парадкаў у горадзе і наогул у краіне.

Зразумела што прыбраць “таварыша”, на рэстаўрацыю якога ідзе кожны год пэўная сума грошай трэба было ўжо даўно, каб не траціць раённыя фінансы, якія можна выкарыстоўваць больш рацыянальна і па справе. Больш за тое, помнік не актуальны ў гістарычным плане для горада і састарэў ідэалагічна. Упэўнены, што моладзь не надта звяртае ўвагі на манумент. Тым больш сённяшнія школьнікі са здзіўленнем чуюць пра нейкага “дзедушку Леніна”, які ім абсалютна незнаёмы і абыякавы, як і ўся савецкая мінуўшчына. Мне здаецца, што яго наогул не варта дзе-небудзь усталёўваць, а хутчэй за ўсё захаваць у якасці прыкладу аб’екта манументальнага мастацтва мінулай эпохі (які будзе знаходзіццв ў фондах якога-небудзь Дома культуры) ці ў якасці музейнага экспаната. Разумею, што ўлада хоча сканструяваць чарговы міф і спалучыць савецкі помнік з паркам Перамогі і такім чынам праслаўляць стагоддзе савецкага мінулага горада і краіны, а таксама сеняшнюю Беларусь як пераемніцу савецкіх традыцый. Аднак прысутнасць помніка ў парку толькі чарговы раз пакажа прыклад негатоўнасці чыноўніцкага апарату змяняцца і глядзець праўдзе ў вочы.  Тым больш хіба недастаткова тых помнікаў і мемарыялаў, якія знаходзяцца ў парку Перамогі? Іх у прыгожай гарадской зялёнай зоне цэлых чатыры: курган Славы, алея Славы, помнік воінам-інтэрнацыяналістам, помнік-самалёт з мемарыяльнай дошкай, прысвечанай подзвігу (1964 г.)  лётчыка, капітана Дашкіна Віктара. Побач з паркам размешчаны яшчэ і стадыён “Сож-2002”, а таксама басейн. На тэрыторыі парка знаходзіцца і танпляцоўка, якая, аднак, цяпер ніякім чынам не выкарыстоўваецца мясцовай уладай, нягледзячы на тое, што моладзь там так бы мовіць “тусуецца”. Ці не здаецца, што ўсталяванне помніка Леніну ў парку Перамогі будзе памылкай, бо парк ператворыцца ў музей савейкай эпохі?

З іншага боку важна адзначыць, што цяпер гэта негалоўная праблема і гэтая ініцыятыва, якая заклікае ўсіх актыўных грамадзянаў узяць чынны ўдзел у абмеркаванні, зъящляецца другаснай. Гэта хутчэй за ўсё спроба адцягнуць увагу ад галоўнага пытання – справядлівых выбараў, адстаўкі нелегітымнага прэзідэнта і бяздарных чыноўнікаў з адсютнасцю банальнай чалавечай маралі. Менавіта гэтыя патрабаванні былі высунуты грамадскасцю Крычава, якия не гатовы слухаць цяперашні старшыня райвыканкама – “таварыш” Седукоў. Так што, спадарства, не вядземся на загаворванні зубоў, а ўпэўнена стаім на пазіцыях вырашэння найважнейшых пытанняў у нашым грамадстве! Упэўнены, што да канкрэтных дзеянняў мясцовая дзейсная ўлада не дойдзе, а гэтыя заявы акажуцца проста пустымі словамі. Нагадаю, што восенню 2019 г. ужо быў прэцэдэнт, калі помнік Леніну ў дзіцячым парку ў Крычава планалаві дэмантаваць і рэканструяваць. Паралельна ў лістападзе 2019 г. у былым доме піянераў адчыніць цэнтр “Экаэнэргетыка” і пасля абнаўлення помніка, паставіць разам з новай установай. Аднак нічога зроблена не было дагэтуль, нягледзячы на тое, што гэтую ініцыятыву піярыла мясцовая “раёнка”.

Пащтаруся, што праблема пераносу помніка Леніна цяпер не так востра стаіць, ды й яго не варта ставіць ў парках ці цэнтральных плошчах. Яго перанос здзейсніць будзе вельмі лёгка і хутка, бо ён не ўключаны нават ў мясцовы спіс гісторыка-культурнай каштоўнасці Гэты манументальны помнік цудоўны экспанат, які ілюструе памылковы шлях грамадства, непростыя часы нашай краіны да шляху стварэння паўнавартаснай нацыянальнай дзяржавы – незалежнай Рэспублікі Беларусь!

 Алесь Крыжэвіч 

Крычаў: горад праз прызму рэштак

Занядбаныя дамы, хаты ці рэшткі прадпрыемстваў маюць пэўную, своеасаблівую атмасферу. Закінутыя разваліны, рэшткі з аднаго боку страшнаваты для наведвання ў адзіноце, але і прывабны, нібыта ў іх схаваны загадкавыя таямніцы. У гарадах з развітой прамысловасцю абавязкова знойдзяцца падобныя будынкі рознага знешняга выгляду, захаванасці і часу пабудовы. Аднак наколькі часта яны наведваюцца аматарамі палазіць па рэштках ці адчуць лёгкі экстрым? Індустрыяльны турызм канешне мае попыт сярод пэўнага кола моладзі ў нашай рэспубліцы, што асабліва праяўляецца ў вялікіх гарадах. Але ці можна з сталкінга закінутыя аб’екты зрабіць цікавымі для простых турыстаў? Прывяду прыклад з маім родным горадам Крычавам. Яшчэ да пачатку 2020 года знаходзіліся цікавыя рэшткі старой вінакурні, пабудаванай яшчэ ў канцы ХVІII ст. Аднак з канца 1990-х гг. будынак, у якім знаходзіўся ў ранейшыя часы мясцовы піўзавод, быў ў занядбаным стане. Аб’ект раней верагодна прыцягваў мясцовую моладзь, бо на старых сценах захоўваліся розныя надпісы, аднак прысутнасць іх на тэрыторыі прадпрыемства была абсалютна рознай.

Праўда аматары палазіць і расшукаць што-небудзь таксама знаходзяцца. Прыгадваецца адзін знаёмы з Магілёва ў студэнцкія часы, які наўмысна зрабіў візіт на закінуты прамысловы аб’ект, каб пахадзіць, палазіць і агледзіць колішняе прадпрыемства Галынскіх. Здалёк трохпавярховы будынак ўражваў велічнасцю, чырвоная цэгла сведчыла пра старасць, як і стыль арачных вокнаў. І цяжка пагадзіцца з меркаваннем, што гэта было месца без атмасферы. У ім нешта было, бо калі апынаешся сярод занядбаных сцен нібыта “вывальваешся” з вуліцы на якой знаходзішся. Што ж, для квэстаў месца падыходзіла цудоўна і гэта адна з форм праз якую тэрыторыю завода можна было б зрабіць цікавым і прыцягальным месцам для наведвання турыстамі. Прынамсі месца гэта з гісторыяй і не беднай. Да і не так далёка знаходзілася ад перліны горада – палаца Пацёмкіна-Галынскіх, у якім размяшчаецца мясцовы краязнаўчы музей. Спроба развіцця індустрыяльнага турызма магла стаць адным з рычагоў для “ажывання” падобных аб’ектаў у закінутым і недагледжаным стане.

Тым больш, што гісторыя прамысловасці таксама цікавая і з’яўляецца складнікам тых зменаў і працэсаў ў галіне эканомікі, што адбываліся па ўсёй Еўропе. Апісаны аб’ект уяўляў пэўную цікавасць і для гісторыкаў, бо яго рэшткі – жывая гісторыя. Канешне гэта не царква/касцёл, палац ці археалагічны аб’екта, але тым не менш. Праўда, сведчання пра выпуск піва на тэрыторыі былога піўзавода ў выглядзе этыкетак я так і не знайшоў, хаця шукаў іх як нумізматы шукаюць старыя манеты па вуліцах пасля дажджу. Пра тое, што тут была калісьці вінакурня, а затым піўзавод нагадвала толькі разбітае шкло ад гарэлачных бутэлек ці раскіданыя па тэрыторыі былога прадпрыемства пластыкавыя піўныя бутэлькі.

Аднак рашэнне, якое прыняла мясцовага чынавенства абсалютна абсурднае – ЗРУЙНАВАЦЬ гістарычны аб’ект! Ні страдаўнія будынкі, ні індустрыяльны турызм ім непатрэбны. Напэўна турызм наогул непатрэбны, бо над гэтым трэба працаваць, распрацоўваць маршруты і тэмы, прапаноўваць ідэі, упарадкоўваць і рэстаўраваць аб’екты. А так зруйнаваў і добра: няма будынку – няма праблем.

Забыты колішні важны прамысловы аб’ект яшчэ і быў цікава размешчаны. Месца лакалізацыі – памежжа паміж горадам і вёскай, якое можна і прамінуць, калі праязджаеш мост праз рэчку Добрасць. Нечакана і мяняецца назва вуліцы з Піянерскай на Цэнтральную, пры нязменнасці дарогі. Будынак былой вінакурні знаходзіўся ўжо за мастом, аднак размяшчэнне ў межах вёскі Калініна было даволі фармальнае. Гэта меркаваннне пацвярджае доўгая вуліца, якая атрымала народную назву па прамысловаму прадпрыемству і лічыцца цэлым маленькім раёнам пад найменнем “Піўзавод”, што ўваходзіць у склад гарадской мяжы і на мапе выглядае як апендыкс, які зросся з вёскай Калініна (ранейшая назва – Задабрасць). Цікава пры гэтым, што знешне адрозненняў практычна не назіраецца, бо драўляныя хаты знаходзяцца паабапал дарогі як гарадской вуліцы, так і вясковай. З прыведеных фактаў вынікае, што завод меў свой уплыў на гарадскую прастору, таму можна вызначыць яго размяшчэнне як “памежнае”. Пры знаёмстве з падобнымі назіраннямі можа ўзнікнуць пытанне, калі сфармалавася вуліца, якая вядзе ад палаца Галынскіх да былога спірзавода. Адказаць вельмі няпроста, бо без прыцягнення архіўных дадзеных, картаў, вусных сведчанняў людзей раёна горада цяжка хоць нейкае меркаванне выказаць па гэтаму пытанню гарадской тапаграфіі. Усё ж з вялікай верагоднасцю можна лічыць з’яўленне гэтай вуліцы менавіта ў XX ст. Аднак абодва гістарычныя будынкі натуральна ўзаемазвязаны паміж сабой і стваралі пэўную карціну тагачаснага развіцця мястэчка Крычаў, якое працягнулася за савецкім часам ужо ў паселішчы з гарадскім статусам.

Яшчэ адным цікавым прамысловым аб’ектам у горадзе, на мой погляд, з’яўляецца былы мясакамбінат, які на сёння ператварылі ў завод стружачных пліт. Але кацельная не змяніла выгляду з часоў існавання мяснога прадпрыемства і стварае незвычайныя ўраджанні. Сваёй аддаленасцю ад жылых будынкаў, адносна новага мікрараёна “Камсамольскі”, нагадвае палігон для закрытых даследванняў. Кацельная яшчэ па сёння працуе, але недагледжанасць тэрыторыі сведчыць, што лепшыя часы гэтага аб’екта ўжо ў мінулым. Дзве высокія трубы, некалькі вялізных палівасховішчаў, агароджанай бетоннай сцяной, выглядаюць нестандартна.

Разам з тым за кацельнай знаходзяцца былыя склады, якія так і засталіся недабудаванымі і пэўна павінны па задумцы адносіцца да былога мясакамбіната.  У іх хаваліся людзі ад дажджу, калі яшчэ на працягу 1990-х гадоў сеялі агароды, якія знаходзіліся на прылеглай тэрыторыі. Склады на фоне прасторы палёў выглядаюць неяк дзікавата, месцам сутыкнення прыроднага і індустрыяльнага. Гэтае збудаванне не ўяўляе ніякай каштоўнасці, якое знаходзіцца некранутай ў параўнанні з зруйнаваным гісторыка-прамысловым аб’ектам у другой частцы Крычава. Ды й незвычайна збудаванні глядзяцца толькі пры пахмурным надвор’і, калі цёмныя хмары наганяюць лёгкі страх невядомасці ў закінутым складзе, па якому даўно не хадзіла нага чалавека. Гадоў пятнаццаць таму гэтая мясціна мела цікавы кантраст, дзе комплекс мясакамбіната з кацельнай глядзеўся на фоне дзясяткаў агародаў, прычым на даволі значнай тэрыторыі. Ці будуць гэтыя аб’екты цікавы наведвальнікам горада? Магчыма, але толькі калі была б магчымасць зазірнуць і пагуляць па “краявідах” кацельнай былога мясакамбіната.

Важна адзначыць, што для разумення сутнасці існавання такіх гарадоў як Крычаў, насельніцтва якога пачало ўзрастаць менавіта за кошт з’яўлення прамысловых прадпрыемстваў, індустрыяльны турызм дапамагае ўсвядоміць лакальную гісторыю, а таксама экстрапаліраваць падобныя працэсы на іншыя рэгіёны нашай Бацькаўшчыны. Ці можна падаваць праз рэшткі закінутых прамысловых прадпрыемстваў гарадское жыццё і яго гісторыю? Думаю што гэта адзін з цікавых накірункаў у асвятленні жыцця паселішча ў найноўшы час, калі імкліва змяняўся яго воблік, а заводы і фабрыкі аказвалі вельмі моцны ўплыў на развіццё і трансфармацыю гарадской прасторы.

Гэты краязнаўчы нарыс яшчэ паказвае складаную эканамічную сітуацыю ў горадзе, дзе былыя прамысловыя прадпрыемствы ператвараюцца ў прамысловыя зоны, якія зарастаюць хмызняком і пакрысе развальваюцца і дзічэюць. Наогул на сённяшні момант сітуацыя на рынку працы ў Крычаве вельмі складаная, бо з кожным годам колькасць працоўных месцаў скарачаецца, як і дзяржаўных арганізацый. Частка прадпрыемстваў, якая працавала яшчэ ў савецкія часы стала непатрэбным: банкрот, нерэнтабельнае ці неканкурэнтназдольнае. За апошнія 20 год зніклі мясакамбінат, мэблевая фабрыка, некаторыя будаўнічыя арганізацыі (т.зв. “ДРСУ”, “ПМК”, “СУ”). Знакаміты на ўсю рэспубліку завод гумавых вырабаў зараз не можа пахваліцца поспехамі ў вытворчасці і канкурэнтназдольнасці, стаўшы толькі філіялам ААТ “Белшина». Горадаўтваральнае прадпрыемства “Крычаўцэментнашыфер” нягледзячы на абнаўленне тэхналогій выпуску прадукцыі і будаўніцтва новай часткі завода каля вёскі Каменка, не заўсёды канкурэнтназдольна на міжнародным рынку, што прыводзіць да скарачэння працоўных месцаў штогод. Аднак важна падкрэсліць і станоўчыя моманты, як то адкрыццё на тэрыторыі былога мясакамбіната вытворчасці цэментна-стружачных пліт (прадпрыемства “Белзарубежбуд”), швейнага цэха, з’яўленне прыватнага прадпрыемства “Белсаюзгруп”. Паралельна з-за бяздарных дзеянняў мясцовых чыноўнікаў быў ліквідаваны Крычаўскі РАСП (т. зв. РАЙПО)  і далучаны да суседняга мсціслаўскага. Пры ўсіх пазітыўных момантах стварэння працоўных месцаў у горадзе негатыва на вялікі жаль больш, а эканамічныя праблемы вымушаюць людзей шукаць працу ў краінах-суседзях: Расіі і Польшчы. Калі паглядзець аб’ектыўна на сённяшнюю сітуацыю на рынку працы ў горадзе, то цяжка яе назваць пазітыўнай, бо мясцовыя жыхары 26-тысячнага горада жартуюць, што Крычаў хутка ператворыцца ў пасёлак гарадскога тыпу. І падставы для хвалявання сапраўды ёсць, бо кіраўнікі раёна не дбаюць пра дабрабыт Крычаўшчыны, паказваючы сябе “временщиками», якім важна ўласная кар’ера і перспектыва больш высокай пасады.

Алесь Крыжэвіч

Могилевская область: “#Я батьки» атакуют

Прочитал районки Могилевщины и остатки волос на голове встали дыбом: проклятые кровожадные оппозиционеры, ведомые зарубежными кукловодами, готовятся уничтожить стабильную цветущую Беларусь, которая идет к дальнейшим небывалым свершениям под руководством мудрого «батьки».

Раньше просмотреть районные газеты просто не хватало времени, события разворачивались накануне и после президентских выборов весьма стремительно. Ещё до выборов основных журналистов «Магілёўскага рэгіёну» во главе с главным редактором наши доблестные «правоохранители» благополучно отправили за решетку. Видимо, чтобы не было кому освещать самые честные в мире выборы на Могилевщине, иной причины придумать сложно. У тех, кто остался, работы было просто «выше крыши», до чтения газет просто руки не доходили.

Так что удосужился прочитать их только сейчас. Впечатлений, скажу я вам, полно, – никак не могу понять, зачем они печатают весь этот бред сивой кобылы на своих страницах. Прокуроры повсеместно пугают «тюрьмой и вшами» за участие в несанкционированных массовых мероприятиях. Пропагандисты рассказывают о армадах танков и полчищах самолетов НАТО у границ нашей цветущей Родины. Видимо, готовятся проклятые буржуи захватить Беларусь и Могилевщину с её процветающими колхозами, и передовыми промышленными предприятиями.

«Все понимают, что недруги нашей страны заинтересованы в смене власти в Беларуси. И дело здесь не в демократии и правах человека. Речь идет о власти, экономике, транзитной территории. В нашей экономке преобладает государственная собственность, поэтому интерес здесь — в приватизации, чтобы прибрать к рукам ее промышленность, ее экономику. Люди – никому не нужны. Не нужна будет социальная сфера — образование и культура, медицина, поддержка пожилых, многодетных. Не нужно будет то, что на протяжении стольких лет поддерживает наш Батька», – вещает на митинге в Костюковичах председатель райисполкома Александр Горбачевский.

Не знаю, может А.Горбачевскому Александр Лукашенко действительно «батька», мой бацька давно лежит на кладбище в могиле. И другого мне не надо. Читать же «трызненне» на страницах «Голаса Касцюкоўшчыны” под хэштэгами “#Я батька» просто противно.

Дамы и господа, вы всерьез думаете, что ЕС, НАТО и США спят и видят о том, как “захапать” наши цветущие предприятия с их миллионными долгами? Или верите в то, что эти страны поддерживали альтернативных кандидатов в президенты?

Вспомните, и прочитайте на страницах собственных районных газет, что говорил А.Лукашенко перед выборами о том, кто хотел дестабилизации ситуации в Беларуси и, будто бы, оказывал поддержку определенным претендентам в кандидаты?

Вспомнили? Чудесно!

Так вот, и ЕС, и США негласно “топили” как раз за А.Г.Лукашенко. И если бы не кровавая бойня, устроенная после “выборов” доблестными белорусскими “правоохранителями”, они бы и сейчас были нашими “лепшымі сябрамі”.

К сожалению, результаты выборов просто нарисовали “от балды”. Народ возмутился, а в ответ получил от “народной власти” дубинки, пули и гранаты.

Александр Григорьевич “кіруе” страной уже более 26 лет, и ему хочется “кіраваць” и дальше, передав позднее бразды правления любимому наследнику. Естественно, они готовы отстаивать “стабильность” с автоматами в руках.

Полностью устраивает существующая власть и многочисленную “вертикаль” “прикорытников” (если что, так ласково и нежно называет своих верных слуг наш любимый президент и его верная пресс-секретарь, говоря о бывших чиновниках. Так и говорят – “бывшие прикорытники”).

Уважаемые коллеги, может вы действительно “Ябатьки”, но не надо обобщать это на все наше общество. Множество людей в Могилевской области придерживаются другой позиции, и они имеют право высказывать своё мнение. Это право закреплено в Конституции Республики Беларусь.

Стоит отметить, что за все время проведения акций против насилия в Могилеве и райцентрах области не было зарегистрировано ни одного случая нарушения общественного порядка. Люди имеют право на мирный протест и на отстаивание своей позиции.

Все журналисты районок Могилевщины великолепно осведомлены, насколько честно, прозрачно и справедливо проходили президентские выборы, вернее, “выборы президента Республики Беларусь Александра Лукашенко” в нашей области. Все чудесно знают, как тщательно согласовывался состав избирательных комиссий, насколько независимы они были, и как им раздавались руководящие установки.

Про сам процесс голосования и подсчета голосов на избирательных участках вообще говорить не хочется, процедура была абсолютно непрозрачной. Независимых наблюдателей туда попросту не допускали.

Сейчас активистов протестов в Могилеве и райцентрах повсеместно вызывают в райотделы милиции и прокуратуру. Составляют административные протоколы, выносят прокурорские предупреждения о недопустимости участия в акциях протеста. Участников забастовок попросту увольняют с работы.

Учителям угрожают тем, что выгонят с работы за неправильные мысли и за не следование в русле государственной идеологии, которую так никто и не смог изложить более-менее понятно. Кроме лозунга “За батьку”. Возможно, в нем вся идеология и заключается. При этом мудрым “вертикальщикам” “начхать” на Конституцию и её статью 4.

Видимо, так своеобразно наши власти понимают диалог с гражданским обществом. Мне лично это больше напоминает одну европейскую страну 30-40-х годов прошлого столетия…

Коллегам рекомендую просмотреть одно небольшое видео, снятое на камеру в минском автозаке. Далеко не факт, что вы не попадете вот также «под раздачу», просто идя с работы в нашем правовом государстве. Или прислушаться к мнению бывшего ведущего ОНТ и главы президентского пула журналистов Дмитрия Семченко:

«Как я могу говорить с экрана о “наркоманах и безработных, которые заполонили улицы”, когда наших девушек насилуют в автозаках, разрывают им яичники и матки, лишая возможности стать мамами. Когда парням, лежащим на земле, бьют между ног до тех пор, пока там все не превращается в месиво».

Может быть, он тоже проклятый оппозиционер или наёмник «злобных буржуев»?

Можно также закрыть глаза и лить слезы счастья от участия в провластном митинге с соответствующей речевкой:

– Хочу спросить: чего вы хотите сейчас? Вы хотите свободы?

– Нет!

…

Вы хотите перемен?

– Нет.

– Каких? Что будем менять?

Ребята, свобода не нужна рабам и холопам. Так что, наши славные «#Я#Батьки», вы сами ответили на вопрос, какая идеология для вас главная…

Иван Борисов

Кричев также выступил в поддержку честных выборов и перемен

На протяжении двух дней, 15 и 16 августа, в Кричеве проходили акции в поддержку перемен и за честные выборы президента Беларуси.

Призывы поддержать подобные акции, проходящие во многих городах Беларуси, распространялись в городе через социальные сети, и кричевляне на них откликнулись.

“Дорогой наш народ, Кричевляне!!!! Давайте не останемся в стороне и поддержим мирным митингом всех тех кто там встаёт за нас. Я понимаю что от нашего маленького города ничего не зависит, НО мы выйдем в поддержку народа который там в Минске, Гродно, Гомеле, Бресте и других городах выходят и не боятся . Почему мы остаёмся в стороне?? Неужели вам безразлично что именно за всех НАС ТАМ отстаивает страна. Давайте не бояться и не будем ровнадушными к нашей стране. Все мы сила – когда Вместе!!!”

Акции получились очень массовыми для небольшого города, по разным оценкам, поддержать перемены вышло от несколько сот до тысячи человек. Люди были настроены абсолютно позитивно, не было замечено ни каких проявлений агрессии по отношению к оппонентам.

Участники акций говорили о том, что у людей должно быть право выбора, что разговоры властей о выдуманном процветании, мягко говоря, не соответствуют действительности. За прошедшие десятилетия правления Александра Лукашенко Кричев из развитого промышленного города превратился в фактическое захолустье, закрылось множество предприятий и организаций. Районные власти не хотят прислушиваться к мнению граждан, а больше озабочены тем, как навести “показуху” перед вышестоящим начальством.

Многие также утверждали, что результаты голосования в Кричеве вызывают сомнения, рассказывали о возможных фальсификациях. Также людей возмущало применение жестокого насилия по отношению к задержанным участникам акций протеста в Минске и регионах со стороны сотрудников правоохранительных органов.

Напомним, что накануне президентских выборов Кричев прославился на всю страну после того, как недавно назначенный председатель Кричевского райисполкома Андрей Седуков заверил Леонида Зайца, что “протестных настроений в районе нет”. Председатель Могилевского облисполкома, в свою очередь, на встрече с руководством избирательных комиссий поручил им: “Мы должны эту кампанию завершить выбором Александра Лукашенко”.

После того, как информация об нашумевшем совещании стала известна общественности, жители Кричева направили в прокуратуру заявление с требованием разобраться в ситуации с совещанием в райисполкоме, главным вопросом на котором было проведение выборов президента. Заявители посчитали, что поставленная задача избрать Лукашенко, которую потребовали от местной вертикали представители облисполкома, является фактом создания преступной группировки, которая будет заниматься фальсификациями.

Отметим также, что независимые наблюдатели отмечали множество нарушений во время голосования (особенно досрочного) на избирательных участках в Кричевском районе.

Фото: В Контакте

Виктор Боровиков