Летась увосень жыхары паселішча Вейна на Магілёўшчыне пачалі заўважаць дзіўны пыл, да таго ж з’явіўся непрыемны пах.
«Дачка выйшла пагуляць на вуліцу з маленькай унучкай і апранула белую куртку. Праз некаторы час яна кажа: «Мама, у мяне нейкія шматкі на куртцы!» Паглядзелі на снег, а ён увесь чорны», – узгадвае жыхарка Вейна Людміла Костусева.
Толькі праз некалькі дзён тутэйшыя даведаліся, што завод «Омск Карбон Магілёў» пачаў працу ў тэставым рэжыме. Да жылых дамоў – менш за кіламетр. Цяпер прадпрыемства часова не працуе, але ад ліпкае сажы – не пазбавіцца.
Адразу пасля запуску заводу ў Генадзя Волкава памерлі больш за семдзесят трусоў.
«Сталі падаць проста так. Ніякіх сімптомаў не было ні на пысе, ні на лапах, нідзе. Прыйдзеш з працы, усё… ляжыць, нічога не ведаеш» – распавядае спадар Генадзь.
Мясцовыя звязваюць падзеж жывёлы менавіта з выкідамі. Бо трусы загінулі ва ўсёй вёсцы адначасова. Людзі не разумеюць, як пры такім суседстве далей весці гаспадарку. Але вытворчасць забруджвае не толькі паветра, а і ваду.
«Усё ўпадае ў раку Навасельскую, там знаходзілася добрае возера, дзе мы ўвесь час купаліся з дзецьмі», – кажа жыхар Вейна Віктар Пруднікаў.
Цяпер санітарныя органы забаранілі купацца і вудзіць рыбу ў мясцовых вадаёмах. Бо забруджванне перавышае дапушчальныя нормы ў 600 разоў.
Мы трапілі на сустрэчу кіраўніцтва Магілёўскага раёну і заводу «Омск Карбон Магілёў» з жыхарамі Вейна. На звароты мясцовых чыноўнікі адказваюць, што экалагічная сітуацыя ў раёне нармалёвая. Са словаў чыноўнікаў, выкіды былі нязначныя, і надалей праца заводу на наваколле не паўплывае. Аднак людзі не вераць у гэткія гарантыі бяспекі.
Разам з мясцовы праваабаронцам Уладзімірам Краўчанкам мы накіраваліся бліжэй да заводу, каб пабачыць санітарную зону вакол прадпрыемства «Омск Карбон Магілёў».
«У санітарнай зоне 40% тэрыторыі павінна быць засаджана зялёнымі насаджэннямі, устойлівымі да хімічнага забруджвання. Гэтага зроблена не было. Пасадкі займаюць меней за 10% гэтай тэрыторыі», – сцвярджае спадар Краўчанка.
Таксама пры будаўніцтве заводу не зрабілі неабходных захадаў для зніжэння шкоднага ўплыву. Каб дабіцца кампенсацыі за нанесеную шкоду, жыхары пастанавілі падаць у суд на ўласнікаў і кіраўніцтва заводу. Але юрысты збіраюцца пайсці яшчэ далей і хочуць стварыцьназіральнуюкамісію, якая будзе кантраляваць дзейнасць цэнтраў кантролю за паветрам, выкідамі ў вадаёмы і ў зямлю хімічных рэчываў.