2 чэрвеня ў парафіі Адведзінаў Панны Марыі ў аграгарадку Фашчаўка Шклоўскага раёна на святочную ўрачыстую імшу сабраліся не толькі фашчаўскія вернікі-каталікі, але і з іншых куткоў Беларусі. Да адноўленнай фашчаўскай капліцы ў гэты дзень прыбылі пілігрымы з Мінска, Магілёва, Горак, Шклова, Маладзечна, таксама многія жыхары з суседніх вёсак.
На пачатку ўрачыстасці перад вернікамі з паведамленнем “З гісторыі каталіцкага касцёла ў вёсцы Фашчаўка” выступіў краязнаўца са Шклова Аляксандр Грудзіна. А потым пачалася непасрэдна Святая Імша. З прывітальным словам да прысутны звярнуўся фашчаўскі пробашч ксёндз Аляксандр Шупенька, а ўрачыстае набажэнства ўзначаліў ксёндз Віталій Маргуноў – пробашч парафіі Найсвяцейшай Панны Марыі з Магілёва. Вельмі ўзнёслае і кранучае казанне да вернікаў зрабіў Віталій Чабатар – вікарый парафіі Святога Антонія з Магілёва.
У сваёй прамове ксёндз-вікарый больш глыбока растлумачыў сэнс постаці Марыі – Маці Хрыста. Адзначыў, што яна пражыла жыццё бязгрэшнае і ва ўсе часы была прыкладам любові, пакоры і чыстага сумлення. Перад ёй людзі рознай веры, сацыяльнага стану, узросту схіляюць калені, дзякуючы за атрыманыя даброты. На прыканцы прамовы святар звярнуўся да прысутных з наступнымі славамі: “Няхай Маці Божая Фашчаўская і надалей вучыць усіх нас, дапамагае нам і заўсёды адказвае на нашы просьбы і малітвы!” Гучала малітва, рэлігійныя спевы. Вернікі ўшаноўвалі Маці Божую Фашчаўскую.
Пасля імшы быў пачастунак, абявязкова шматлікія сустрэчы, размовы і новыя знаёмствы. Фэст ў Фашчаўцы прайшоў вельмі цікава. Удзельнікі святочнага набажэнства яшчэ доўга не разыходзіліся, бо постаць Маці Божай лунала недзе побач.
Гістарычная даведка: Каталіцкі асяродак у Фашчаўцы паўстаў не пазней сярэдзіны XVII стагоддзя. У 1738 годзе пачынаецца будаўніцтва новага мураванага касцёла. І толькі праз 16 гадоў, у 1754 годзе, будаўніцтва храма завершана. Храм быў асвечаны ў гонар Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі. Як гаворыць легенда, цэглу на новы мураваны касцёл выраблялі ў адлегласці 10 кіламетраў у Гарадзішчы, адкуль яна па ланцугу чалавечых рук перадавалася на пабудову храма. У храме была адзінаццаць алтароў. Галоўна алтар з цудатворным абразом Найсвяцейшай Багародзіцы. Святыня належыла да найвялікшых беларускіх каталіцкіх касцёлаў, была бачна па-над лясамі з 15 кіламетраў, а пры добрым надвор’і і з аддалёнага на 47 кіламетраў Магілёва. Але галоўнай асаблівасцю фашчаўскага касцёла быў цудоўны абраз Маці Божай. Захавалі звесткі аб цудах, якія здзейсніліся праз абраз Дзевы Марыі Фашчаўскай (Хвашчоўскай). Напрыклад, запіс 1787 года паведамляе: “Найсвяцейшая Багародзіца, вядома амаль два стагоддзя шматлікімі міласцямі і цудамі ў сваём Фашчаўскім абразе, здзейсніла ў гэтым годзе цудедзейныя доказы сваёй мацярынскай дабраты”. Далей распавядаецца выпадак цудоўнага вылячэння шляхціча Пацевіча, які доўгі час цяжка хварэў. Пра вёску Фашчаўка ў свой час згадвала і вядомая беларуская газета “Наша Ніва”. У кастрычніку 1908 года выданне паведамляла: “тутака (у Фашчаўцы) скрозь жывуць беларусы, але ёсць і трохі літвінаў. Вось, у тутэйшым касцёле завёўся цяпер парадак, што казанні ксяндзы кажуць па-польску, па-літоўску і па-беларуску; таксама спявае народ песні касцёльныя ў гэтых трох мовах. Беларусы тутэйшыя, як пачулі першы раз казанні ў сваёй мове, дык ад радасці аж заплакалі”. Потым пачынаюцца жудасныя гады ваяўнічага атэізма. 13 чэрвеня 1937 года, падчас апошняй традыцыйнай пілігрымкі, калі большасць жыхароў адправілася на свята Святога Антонія да Магілёва, “невядомыя” разбілі і абрабавалі абраз Божае Маці з касцёльнага алтара. А потым “за касцёл” былі ўзяты ксёндз Пётр Януковіч, арганіст Марцін Секацкі, старшыня касцёльнага камітэта Ігнат Давідовіч, бацька і сын Крупенькі, і яшчэ некалькі іншых парафіянаў. Пасля працэса, што апісваўся ў шклоўскіх газетах, яны былі растраляны на працягу тыдня. Пасля вайны ўлады спрабавалі зрабіць у касцёле клуб, аднак з-за агульнага супраціву жыхароў ідэя была часова пакінута. Аднак ў пачатку 60-х гадоў тагачаснаму кіраўніцтву вельмі карцела ўсё знішчыць, што не адпавядала “истинно русской истории”. Найбольш верагодна, 24 снежня 1967 года велічны будынак у Фашчаўцы быў узарваны. Па ўспамінам мясцовых жыхароў: “Касцёл лёгка ўзняўся і апаў. Снег быў чырвоны, быццам ад крыві, ад цаглянога пылу”.
Харытон Васільевіч
