Галоўная » история » Page 29

2 лістапада – час роздуму і ўспамінаў

Аляксандр Шчарбак

2 лістапада мы адзначаем Дзень памяці продкаў – Дзяды. Гэта час роздуму і ўспамінаў аб тых, каго ўжо няма з намі. Гэта яшчэ адна магчымасць спыніцца ў штодзённым карагодзе імклівага жыцця, неадкладных спраў і клопатаў і задумацца аб вечнасці.

Вось ужо пяць гадоў як няма з намі Аляксандра Майсеевіча Шчарбака, вядомага на Магілёўшчыне актывіста сучаснага дэмакратычнага руху. Менавіта Аляксандр Маісеевіч быў адным з тых, хто прымаў актыў ны ўдзел у стварэнні першых незалежных дэмакратычных грамадска-палітычных суполак у горадзе Шклове – раённай арганізацыі Грамадскага аб’яднання БНФ “Адраджэнне”,  сацыял-дэмакратычнай партыі (Грамада), Грамадскага аб’яднання “Таварыства беларускай мовы імя Ф.Скарыны. Ён быў неаднаразовы ўдзельнік шматлікіх мерапрыемстваў дэмакратычнага руху на Магілёўшчыне і агульнанацыянальных у Мінску.

Пасяджэнне Шклоўскай арганізацыі ТБМ

Але найбольшая вядомасць да Аляксандра Майсеевіча прыйшла, калі ён пачаў выдаваць мясцовую пазнавальна-аналітычную газету “Шклоўскія навіны”. Газета прапаноўвала і асвятляла тэмы, якія вельмі востра і актуальна стаялі на той момант у нашым беларускім грамадстве. У нататках рэдактара Аляксандр Шчарбак рашуча ўскрываў хібы ў рабоце мясцовай улады, падвяргаў аб’ектыўнай крытыкі мясцовых чыноўнікаў, смела ўзгадваючы адпаведныя прозвішчы і пасады. “Шклоўскія навіны” стала вельмі папапулярнай у мясцовага насельніцтва і чарговы нумар хутка разыходзіўся “из рук в руки”. Тыя, каго негатыўна ўзгадвала газета, між волі вымушаны былі выпраўляць недахопы ў рабоце. У сваю чаргу, знаходзілся і тыя, хто ўспрымаў крытыку “у штыкі”. Каб пакараць газету звярталіся ў судовыя органы, болей таго, даходзіла да асабістых пагроз у адрас рэактара. Але, чарговы нумар Шклоўскіх навін зноў з’яўляўся ў чытачоў.

Аляксандр Шчарбак  пэўны час супрацоўнічаў з Аляксандрам Лукашэнка, быў даверанай асобай, калі той вылучаўся ў Вярхоўны Савет СССР у 1989 годзе і Вярхоўны Савет БССР 12-га склікання ў 1990 годзе.  Аднак, пачуццё справядлівасці ў Аляксандра Майсеевіча заўсёды была вышэй над асабістымі патрэбамі. Гэта быў яго “крыж” і ён мужна нёс яго па жыцці.

У народзе кажуць, што чалавек жыве да тых пор, пакуль жыве памяць аб ім. Усемагутны Божа, успомні ў надзеі ўваскрасенні і жыцця вечнага Аляксандра Майсеевіча Шчарбака. Даруй правіны вольныя і міжвольныя, супакой душу і ўчыні вечную памяць.

Грамадзянская ініцыятыва “Шклоўскі магістрат”

Мастацкая выстава пра Беларусь, якую не жадаюць бачыць чыноўнікі

23 кастрычніка ў Магілёве прэзентавалі мастацкую выставу “100 гадоў барацьбы, гонару і годнасці”. У экспазіцыі прадстаўлены творы жывапісу з выставы “Код: 25.03.18”, што ўвесну 2018 года ладзілася  Беларускім саюзам мастакоў у мінскім Палацы мастацтваў. 

На выставе можна пабачыць працы мастакоў суполкі “Пагоня” розных стыляў жывапісу і графікі, але аб’ядноўвае іх тэма Беларусі – тут ёсць выявы адметных гістарычных будынкаў, краявіды і, безумоўна, вядомыя асобы – прадстаўнікі беларускага адраджэння. Усяго на выставе можна пабачыць больш за дваццаць работ аўтарства Міколы Купавы, Віктара Маркаўца, Мікалая Крукава, Міколы Рыжага, Віктара Мікіта і Людмілы Зарубінай. Акрамя мастацкіх твораў, экспазіцыю дапаўняюць вялікія постэры з фотапартрэтаў дзеячаў ураду БНР і беларускага нацыянальнага руху розных часоў – Вацлава Ластоўскага, Язэпа Лёсіка, Ларысы Геніюш і іншых.

Пад час прэзентацыі падрабязна распавёў пра ўсе акалічнасці, звязаныя як з самой суполкай “Пагоня”, так і непасрэдна з ідэяй і рэалізацыяй мастацкага праекту “100 гадоў барацьбы, гонару і годнасці” магілёўскі мастак Базыль Камароў. Ён жа зладзіў і невялічкую “экскурсію” па экспазіцыі. Больш падрабязныя звесткі пра перыяд БНР і ўвогуле пра гісторыю адраджэння нашае дзяржаўнасці на працягу гэтых 100 год, пра некаторых нацыянальных дзеячаў распавялі гісторыкі Ігар Пушкін і Аляксандр Агееў. Але зрабілі яны гэта не звычайным спосабам, а ў выглядзе гістарычнай віктарыны з цікавымі прызамі. Адзін з пачынальнікаў новага адраджэнскага руху канца 80-х пачатку 90-х гадоў Міхась Булавацкі дадаў крыху падрабязнасцяў пра найноўшы перыяд нашай гісторыі і яркіх асобаў гэтага часу.

Мастак Базыль Камароў Ігар Пушкін – беларускі гісторык, кандыдат гістарычных навук, дацэнт, першы дырэктар Музэю гісторыі горада Магілёва (1992—2001) Сціслая лекцыя па гісторыі Аляксандр Агееў — гісторык, кандыдат гістарычных навук, дацэнт кафедры археалогіі і спецыяльных гістарычных дысцыплін МДУ імя Куляшова Прыз для аднаго з пераможцаў віктарыны Гісторыю ў нас ведаюць людзі розных узростаў, нават такія юныя беларусы І яшчэ адзін пераможца Міхась Булавацкі – беларускамоўны настаўнік матэматыкі, паэт і публіцыст, грамадскі дзеяч, старшыня абласнога аддзялення Таварыства беларускай мовы імя Скарыны

Трэба дадаць, што першапачаткова планавалася зладзіць выставу ў адным з гарадскіх музеяў, але адказныя чыноўнікі зацягвалі час на бясконцыя ўзгадненні, таму экспазіцыю размясцілі ў адным з памяшканняў грамадскага цэнтру “Кола” па завулку Чкалава, 16. Пабачыць выставу можна пад час розных культурніцкіх і грамадскіх мерапрыемстваў, што кожны дзень адбываюцца ў гэтай утульнай і сяброўскай прасторы.  Выстава прабудзе ў Магілёве яшчэ некалькі дзён, пасля чаго пераедзе далей – у Гомель і Берасце.

Алесь Сабалеўскі. Фота аўтара

 

 

Дворец Потемкина в Кричеве хранит тайны былых хозяев и принимает гостей со всего мира

В Кричеве к дворцу Потемкина ведут, считай, все маршруты городского транспорта. Что не удивительно: в свое время фаворит Екатерины ІІ сумел выбрать для особняка такое выигрышное место, которое и два с лишним столетия спустя – на перекрестке всех дорог. Да и само здание все так же восхищает красотой и величием. Чтобы полюбоваться его архитектурой и разгадать дворцовые тайны, туристы едут сюда из России, Европы, Азии. Загадок, кстати, не так уж мало. Причем связаны они не с именем светлейшего князя, а с представителями другого древнейшего рода – Голынских.

Горшочек с «кладом»

– Они, – уточняет главный хранитель фондов местного исторического музея Елена Мельчакова, – прожили в имении 130 лет. Григорий Потемкин Кричевское княжество продал Яну Голынскому вместе с дворцом в 1787-м – практически сразу после завершения строительства.

Однако шикарный бал императрице первый владелец успел-таки закатить. История свидетельствует: Екатерина изволила обедать и почивать во дворце целую ночь. В знак такого исключительного события иллюминация у здания горела до самого утра. У государыни также была возможность прогуляться и по молодому тогда еще парку. А еще – оценить идею своего ставленника, который с помощью архитектора Ивана Старова задумал построить здание так, чтобы по форме оно выглядело, как соединенные вместе букв П и Е. К слову, в день знаменитого визита императрицы в Могилевское наместничество дань уважения отдал ей и статский советник Ян Голынский. Предводитель дворянства встретил Екатерину на границе со Смоленским наместничеством и препроводил до границы Черниговских земель.

Как жили великосветские помещики сто, двести лет назад? Чему удивлялись, радовались? К сожалению, оригинальных предметов быта Голынских не сохранилось. После революции дворец ограбили, а его хозяева бежали. В здании расположилась гимназия, позже – трудовая школа, затем – школа-интернат. Удивительно, но на чердаке до наших дней сохранилась необычная находка: в 1959-м здесь обнаружили горшок с документами, многие из которых написаны на польском языке. Среди них – личные письма, договор о службе на «вечное упоминание», расписки. Датированы бумаги из семейного архива 1719-1905 годами. Сегодня эти документы – одни из ценных экспонатов Кричевского исторического музея, который прописался во дворце.

Дыхание эпохи

За время своей долгой биографии особняк не раз менял имидж. В середине девятнадцатого века элементов неоготики к его классическому стилю добавил внук Яна Голынского – Стефан. Руководил перестройкой здания французский архитектор Бернар Симон. Часть находок зодчего – например, стилизованные под четыре каменные египетские пирамиды ворота – увы, утрачена. Да и в целом к концу двадцатого столетия резиденция заметно обветшала. К ее реставрации приступали несколько раз: сначала в конце восьмидесятых, потом в начале нулевых. Завершить работы удалось лишь тогда, когда Потемкинский дворец внесли в Государственный список историко-культурных ценностей страны и следом – в инвестпрограмму. Хозяйские покои занимают весь второй этаж. Кабинет, библиотека, будуар, парадная зала – хотя предметы и мебель непосредственно к Потемкину или Голынским отношения не имеют, но большинство из них подлинные, так что дыхание эпохи чувствуется все равно. Скажем, в столовой стол сервирован фарфоровым сервизом фабрики «Мейсон» девятнадцатого века. Нашлось место и канделябрам. Если хозяева с гостями сидели допоздна, тогда можно было и свечи зажечь: электричества ведь в давние времена не было, а хозяевами Голынские слыли искренними. Такими же были и их личные чувства. Народная молва гласит: когда Ян ушел из жизни, его жена Барбара плакала о покойном супруге целый год. А когда не стало ее самой, люди начали замечать: по вечерам по анфиладе дворца постоянно двигается дымчатый образ дамы в белом. И исчезает так же неожиданно, как и появляется. Никто не сомневался, что это хозяйка возвращается в родную обитель.

Сегодня теней, привидений или подозрительных шорохов в резиденции не наблюдается. Но во время его реставрации странные моменты были. Например, сам по себе мог включиться свет. А как только положили паркет, в двери забежала невесть откуда появившаяся собачка. Сотрудники музея потом шутили – не иначе пани Барбара «проинспектировала» новые интерьеры своего дома. Мистика или нет, но за десять лет следы барбосика не удалось стереть никакими средствами: о случившемся они напоминают до сих пор.

Перчатки в дар

По моде и традициям дворян резиденция в Кричеве стала жемчужиной в зеленом парковом ожерелье. Основы парка еще при Потемкине заложил знаменитый британский садовод Уильям Гульд. Здесь росли клены, дубы, фруктовые деревья, можжевельник. В скором времени зелени будет еще больше: исторический музей Кричева выиграл гранд Глобального экологического фонда, основную часть которого планируется направить на реконструкцию котельной, а оставшиеся деньги – на озеленение и благоустройство территории. Кроме всего прочего, в обновленном парке появятся и грядки с лекарственными травами.

– В бытность Потемкина и Голынских они здесь тоже были, – поделилась хранитель фондов. – Сборами трав лечились, их добавляли в чай для аромата. Кстати, мы тоже угощаем гостей чаем с мелиссой, зверобоем, чабрецом. Добавки заготавливаем сами.

Вкусным чаем сотрудники музея угощали и потомка Голынских – Александра Краснолуцкого, который был в числе приглашенных на церемонию открытия во дворце Потемкина галереи его предков. А российский писатель в ответ презентовал свою книгу «Злая судьба рода Голынских?», где собрал семейные истории и представил немало архивных данных о жизни и служении Отечеству его дедов и прадедов по материнской линии.

Сегодня организованные и одиночные туристы приезжают в Кричев из самых разных стран. Некоторые неравнодушные посетители при этом помогают пополнять экспозиции. Как, к примеру, жительница Страсбурга Валентина Ерошкина, побывавшая здесь минувшим летом.

– Она рассказала, что в школе-интернате, которая когда-то располагалась во дворце, работала ее тетя. Призналась, сама тоже помнит резиденцию еще до момента восстановления здания, – поделилась Елена Анатольевна. – Дама спросила: чем может помочь музею? Какие предметы мы хотели бы добавить в интерьеры дворянских комнат?

Интерес был не праздный. Из Франции в Кричев вскоре пришли посылки с уникальным содержимым: старинными лайковыми дамскими перчатками и украшениями, кувшином девятнадцатого века, керамическими вазами, игральными картами. «Всего в дар музею наша гостья передала 17 вещей», – уточнила научный сотрудник Марина Марусова. Не так давно из-за границы прибыл груз еще более весомый: с антикварной кроватью, на которой могла бы почивать сама императрица. А это значит, что в будущем в княжеском особняке появится новый интерьер – дворянской спальни. Елена Мельчакова не скрывает:

– Интерьеры дворца – не застывшие музейные экспозиции. У нас проходят «Потемкинские» и новогодние балы, музыкальные салоны, выставки, квесты.

В самом здании, кроме исторического музея и Музея матери, находится еще и ЗАГС, так что возможность прикоснуться к прошлому своей малой родины есть у каждого из местных молодоженов. А юные кричевляне приходят сюда даже в составе детсадовских групп. Для них экскурсоводы разработали особенный рассказ – про принцев и принцесс, когда-то живших во дворцах. Главное, считают, подогреть интерес. Если он появится, повзрослевшие мальчики и девочки обязательно захотят вернуться сюда вновь.

СБ

 

Магілёўцы разважалі пра лёс старога хлебазавода

Ініцыятыва “Грамадскі магістрат” Магілёва 20 верасня правяла грамадскія слуханні па захаванні тэрыторыі і будынка былога Хлебазавода №2.

Сустрэча адбылася ў офісе інфапартала 6tv.by

Удзельнікі Магістрату і зацікаўленыя магілёўцы абмеркавалі інвестпраект, які зараз рэалізуецца на прылеглай тэрыторыі (былой тэрыторыі прадпрыемства “Горсвятло”), і магчымыя вынікі яго рэалізацыі. Там зараз ідуць падрыхтоўчыя працы для стварэння “Асветніцкага цэнтру для моладзі”, праект якога рэалізуе кампанія “Сервалюкс” на замову і сродкі дабрачыннага асветніцкага фонду “Ор Авнер”. Па факце – гэта будзе габрэйскі рэлігійны аб’ект з адпаведнымі адукацыйнымі ўстановамі і памяшканнямі для малітваў. З аднаго боку, у гэтым варыянце забудовы і выкарыстання тэрыторыі гістарычнага цэнтру горада няма нічога кепскага, але ўзнікаюць пытанні, чаму менавіта тут вырашылі будаваць такі рэлігійны цэнтр, ці былі нейкія іншыя прапановы, ці не трэба было правесці грамадскія слуханні і абмеркаванні па будаўніцтву падобнага аб’екту. Ну і яшчэ адну акалічнасць, звязаную с забудовай у  ахоўнай гістарычнай зоне горада, узгадаў старшыня грамадскага аб’яднання “Ахова помнікаў гісторыі і культуры” Антон Астаповіч – такая забудова, згодна закону, мусіць у першую чаргу аднаўляць былую гістарычную забудову, а не быць цалкам дадуманым навадзелам. Прысутныя на паседжанні магілёўцы падтрымалі прапанову даслаць запыты на гэты конт у адпаведныя кантрольныя органы.

Пра планы забудовы тэрыторыі і акалічнасці праекту ад кампаніі “Сервалюкс” распавядае Ігар Пушкін – сябра Грамадскага магістрату, удзельник архітэктурна-горадабудаўнічага Савету Антон Астаповіч – старшыня Беларускага добраахвотнага таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры

Адной з найбольш прывабных, па меркаванні ўсіх прысутных, варыянтаў выкарыстання будынку Хлебазаводу №2  – стварэнне на гэтай пляцоўцы грамадска-культурнага аб’екту з адпаведнай рэканструкцыяй навакольнай тэрыторыі. Нават калі будзе рэалізаваны праект фонду “Ор Авнер”, і з улікам усіх існуючых пабудоў у гэтым раёне – а тут месцяцца і музеі, і дзіцячыя мастацкія школы, а сама тэрыторыя прылягае да пешаходнай зоны, падобны варыянт вельмі ўпішацца ў агульную канцэпцыю тэрыторыі. Ну а галоўнае – па магчымасці захаваць ужо існуючы будынак, бо ў любым выпадку, гэта  наша гісторыя, зруйнаваць якую лёгка, але вярнуць былое будзе ўжо немагчыма. Адзначым, што з Хлебазаводам звязаны і гераічныя старонкі гісторыі Магілёва – на прадпрыемстве пад час Другой сусветнай вайны дзейнічала падпольная арганізацыя. Па рашэнні ўдзельнікаў слуханняў, так сама будзе актывізаваны збор неабходных дакументаў па наданню будынку статусу “гістарычнай каштоўнасці”.

Знешні выгляд аднаго з апошніх варыянтаў запланаванага “Асветніцкага цэнтру для моладзі з дзіцячым садком і школай” (праектаванне будынка асветніцкага цэнтра знаходзіцца на пачатковай стадыі) Агульны план забудовы тэрыторыі былога прадпрыемства “Горсвятло” і “Хлебазавод №2”. Згодна гэтага, папярэняга плану, на месцы будынку хлебазавода будзе месціцца зялёная зона і невялікі будынак “грамадскага прызначэння”

Напрыканцы сустрэчы выкладчык сацыялогіі ўніверсытэту Юрый Бубнаў распавёў пра вынікі даследавання сярод студэнтаў па пытанях адносінаў да гістарычных будынкаў. Галоўны вынік даследаванняў – хоць моладзь і схіляецца ў асноўным да думкі, што захаваннем і аднаўленнем гістарычных будынкаў мусіць у большай ступені клапаціцца дзяржава, але вялікая частка апытаных гатовая дапамагаць, пры чым нават фінансава, у аднаўленні нашай гістарычнай спадчыны.

Доктар сацыялогіі Юрый Бубнаў распавядае пра даследванне сярод студэнтаў

Па выніках грамадскіх слуханняў “Грамадскі магістрат” Магілёва падрыхтуе і агучыць рэзалюцыю, будуць напраўленыя запыты ў кантрольныя і дзяржаўныя ўстановы наконт адпаведнасці рэалізуемага праекта “Асветніцкага цэнтру для моладзі” усім законным патрабаванням, і ў тым ліку прапанова правесці грамадскае абмеркаванне праекту сярод гараджанаў.

Нагадаем, што наш партал ужо  закранаў тэму і пра лёс старога хлебазавода, і пра грамадскія і культурныя прасторы ў Магілёве, Новая хваля актыўнасці ў гэтым накірунку сведчыць аб тым, што гэтая тэма ўсё яшчэ цікавіць магілёўцаў, якім неабыякава далейшае развіццё горада, а менавіта – пашырэнне агульнагарадскіх культурных прастораў і захаванне нашай гістарычнай спадчыны.

Алесь Сабалеўскі. Фота аўтара

 

Выйшла кніга пра Глускі замак

На працягу трынаццаці археалагічных сезонаў (з 1996 па 2008 год) на тэрыторыі Глускага замчышча праводзіла раскопкі Ірына Ганецкая, археолаг Інстытута гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. За гэты час пра Глускі замак шмат чаго цікавага дазналіся не толькі непасрэдна ўдзельнікі раскопак, але і звычайныя глушчане: у раённай газеце рэгулярна друкаваліся рэпартажы, як кажуць, з месца падзей, а яшчэ частка знойдзеных артэфактаў размешчана ў экспазіцыі нашага гісторыка-краязнаўчага музея.

Зараз жа ўсе, хто цікавіцца гісторыяй роднай Глушчыны, маюць магчымасць яшчэ больш дазнацца пра жыццё Глуска з ХVI да канца XVIII стагоддзя: у свет выйшла кніга “Глускі замак у святле археалагічных даследаванняў і пісьмовых крыніц”, аўтарам якой з’яўляецца Ірына Ганецкая. У кнізе аналізуюцца як археалагічныя крыніцы, так і пісьмовыя (архіўныя дакументы). Ёсць і вельмі цікавыя, адмысловыя раздзелы, напрыклад: “Вызначэнне рыбінай лускі. Іхтыялагічная калекцыя з раскопак Глускага замка”, “Даследаванне рэшткаў раслін, атрыманых у выніку археалагічных раскопак Глускага замка”.

“Гэтая праца ад пачатку да выхаду кнігі, — расказала рэдакцыі Ірына Уладзіміраўна, — заняла 22 гады. Хачу адзначыць, што Глускі замак даследаваўся рукамі мясцовых школьнікаў: у падмурку кнігі — цаглінкі іх працы. Помнік не быў лёгкім для раскопак: то абвал, то зверху залівае, то знізу вада, то адвал адкінуць трэба… І яны, як кураняткі, грэблі сваімі рукамі зямлю. Дарагія мае хлопчыкі, бязмерна ўдзячна за вашу працу. Канешне ж, хачу сказаць вялікі і шчыры дзякуй усім глушчанам, хто хоць нейкім чынам паўдзельнічаў у раскопках. Некаторыя імёны згаданыя ў кнізе, але далёка не ўсе — пералічыла тых, хто капаў больш за тры сезоны. Асаблівая падзяка былому начальніку аддзела культуры Глускага райвыканкама Уладзіміру Аляксандравічу Шулякоўскаму: дзякуючы яму пачаліся раскопкі і працягваліся 13 сезонаў. У выніку агульнай працы атрымалася вось такая кніга. Шмат што ў ёй пісалася менавіта для вас, мясцовых людзей. Максімальна пададзены імёны і прозвішчы жыхароў Глуска XVI—XVIII стагоддзяў — можа, хтосьці з глушчан пазнае ў іх і сваіх продкаў, якія жылі на гэтай зямлі спрадвеку”.

Кніга пра Глускі замак ужо ёсць у продажы: яе можна набыць у Мінску ў выдавецкім доме “Беларуская навука” або ў кнігарні “Акадэмкніга”.

Вольга ЯНУШЭЎСКАЯ

Фота з адкрытых крыніц інтэрнэту

Крыніца: “Радзіма”

История таможенного дела на Могилевщине

29 мая ежегодно в Беларуси отмечается День ветеранов таможенной службы. Этот день принадлежит людям, добросовестно выполнявшим свои обязанности, внесшим существенный вклад в развитие белорусской таможни и посвятившим свою жизнь таможенному делу.

Какова же история этого праздника и таможенного дела на Могилевщине?

После Октябрьской революции 1917 года таможенные учреждения продолжали выполнять свои функции в соответствии с указаниями новой Советской власти.

18 февраля 1918 года, в годы Первой мировой войны, германские и австро-венгерские войска начали наступление на Советскую Россию. В начале марта 1918 года наступление кайзеровских войск удалось остановить на линии Полоцк – Орша – Могилев – Гомель. 3 марта 1918 года в Брест-Литовске был подписан мирный договор на очень тяжелых для Советской России условиях: часть территории Беларуси отошла к кайзеровской Германии. Могилев становится пограничным городом.

Временный характер границы не позволял создать устойчивую сеть таможенных пунктов и постов. Поэтому в качестве варианта было предложено создать разведывательно-таможенные надзоры.

В мае-июне 1918 года создаются таможенные надзоры на территории Беларуси: в Дриссе, Витебске и Орше.

Земли Могилевщины первоначально вошли в Оршанский таможенный надзор № 8. Район деятельности данного таможенного надзора тянулся вдоль демаркационной линии от железнодорожной станции Сенно до города Могилева. В Могилеве на станции Луполово был открыт таможенный пост. Помимо него были открыты посты в Шклове и на Шкловском шоссе.

29 мая 1918 года, ровно 100 лет назад, вышел Декрет Совета Народных Комиссариатов Советской России «О разграничении прав центральной и местных властей по собиранию пошлин и регулированию деятельности местных таможенных учреждений». Эта дата стала профессиональным праздником советских таможенников.

В ноябре 1918 года был создан таможенный надзор в Могилеве. Его пополнили сотрудники бывшей Млавской таможни в Польше. Новый таможенный пост располагался на установленной демаркационной линии, через которую проходил обмен военнопленными, переходили беженцы.

Особенно трудная ситуация сложилась с беженцами, ибо их поток в обе стороны после окончания Первой Мировой войны был поистине нескончаем. Согласно Приказу №11 от 1918 года Центральной коллегии пленным и беженцам разрешалось перевозить только вещи для «личного потребления», а из багажа при пересечении границы должны были изыматься: «серебряные деньги свыше одного рубля; бумажные деньги свыше тысячи рублей; драгоценные камни и металлы, если «их количество не соответствует нормальному личному потреблению»; оружие, фотоаппараты, военное снаряжение; меха, шкуры, кожи; печатные произведения, фотографии и бумаги, могущие повредить политическим, военным и экономическим интересам Российской Федеративной Республике; продовольственный запас свыше пуда (16 кг) на человека, а из него не больше полпуда зерна». Подобная жесткая регламентация, необустроенность и незащищенность границ, послевоенная разруха, деятельность вооруженных банд и активность контрабандистов создавали чрезвычайно тяжелые условия для работы таможенных органов.

Поражение австро-германского блока в Первой мировой войне и Ноябрьская революция в Германии позволили аннулировать 13 ноября 1918 г. Брестский договор. Началось освобождение Беларуси от немецких захватчиков.

После окончания германской оккупации (1918 г.) и польско-советской войны (1919 – 1920 гг.), в мае 1922 г. на территории Беларуси был создан Западный таможенный округ, с центром в городе Минске. Территория Могилевщины вошла в зону деятельности данного округа.

Новая страница Могилевской таможни начинается 24 октября 1990 г., когда в составе Минской таможни БССР открывается Могилевский таможенный пост. 22 марта 1993 г., после провозглашения независимости Республики Беларусь образовывается Кричевская таможня, чуть позже 4 мая 1993 г.  – Могилевская.

По материалам Могилевской таможни

Беларуская Народная Рэспубліка: самая праўдзівая гісторыя

22 траўня ў Магілёў завіталі гісторык Уладзімер Ляхоўскі і выдавец Валер Булгакаў. Яны правялі лекцыю-прэзентацыю на тэму “Беларуская Народная Рэспубліка: самая праўдзівая гісторыя” 

Госці распавялі цікавыя падрабязнасці пра войска, замежныя місіі ды культурную палітыку Беларускай Народнай Рэспублікі, прадэманстравалі каля 300 малавядомых фатаздымкаў з розных аспектаў дзейнасці БНР. Былі так сама прадстаўленыя свежыя кнігі і часопісы ад выдавецтва “ARCHE“.

Сустрэчу арганізавала магілёўская суполка Таварыства беларускай мовы імя Скарыны ў шэрагу імпрэз з нагоды 100-годдзя БНР, а прайшла яна ў грамадскім цэнтры Кола.

Падрабязнасці глядзіце ў відэарэпартажы.

Алесь Сабалеўскі

«ВИККРУ» нашел точное место легендарной битвы при Головчине (видео)

Вышел 11-й выпуск военно-исторического сборника «Могилевский поисковый вестник». В нем напечатаны неизвестные до этого оригинальные документы боевых действий 1941 года на территории Могилевщины. А также результаты разведывательной экспедиции по местам Великой Северной войны 1708 года.

Головчинское сражение 1708 года неудачно сложилось для российской регулярной армии. Но оно вскрыло недостатки в управлении войсками и помогло лучше подготовиться к новым сражениям (Доброе, Лесная, Полтава). 310 лет прошло со дня легендарной битвы, но земля еще хранит немало свидетельств той далёкой войны. Поисковый клуб «ВИККРУ» в ходе разведывательной экспедиции установил точное место «где в последний раз взошла звезда счастья Карла XII». До этого считалось, что события при Головчине развивались в несколько другом месте.

Также в новом выпуске военно-исторического сборника «Могилевский поисковый вестник» напечатаны новые материалы о событиях лета 1941 года, до этого неизвестные.

«Могилевский поисковый вестник» – единственное специализированное издание в Беларуси по поиску и увековечиванию памяти защитников Отечества. В нем – архивные документы из Центрального архива Министерства обороны РФ, касающиеся боевых действий во время Великой Отечественной войны на территории Могилевщины, а также публицистические статьи поисковиков, историков, журналистов, писателей. Издание рассчитано на учащуюся и студенческую молодежь, специалистов военных комиссариатов, историков, научных сотрудников музеев. «Могилевский поисковый вестник» адресуется всем, кто интересуется военной историей.

Крыніца: tvrmogilev.by

Презентация монографии могилевских ученых-историков состоялась в Праге

В Праге (Чехия) состоялась презентация монографии могилевских ученых, кандидатов исторических наук Александра Агеева и Игоря Пушкина «Фарміраванне і дзейнасць Магілёўскага Беларускага Камітэта (1917–1918)», изданной в МГУ им. Аркадия Кулешова. 
 
Она проходила в Доме национальных меньшинств и была организована представителями белорусской диаспоры. Участие в презентации прияли ученые, музейные работники, общественные деятели из Чехии и Беларуси, интересующиеся историей становления белорусской государственности.

Монография посвящена 100-летию создания Могилевского Белорусского Комитета. Как сообщили в Могилевском госуниверситете продовольствия, где преподает Игорь Пушкин, сотрудники газеты «Літаратура і мастацтва» редакции РИУ «Издательский дом «Звязда» на исходе Года науки (2017) отметили монографию в числе значительных научных публикаций Беларуси.

Крыніца: mogilevnews.by

 

У Шклове галоўныя архітэктурныя дамінанты застаюцца ранейшыя (фота)

Беларусі наканавана заўсёды быць паміж Захадам і Усходам. Гэта наш лёс ад старажытнасці да сучаснасці.

Непасрэдна ў Шклове аб гэтым нагадваюць галоўныя архітэктурны дамінанты горада:

Будынак гарадской ратушы, якая засталася ад часоў Вялікага Княства Літоўскага і будынак Спаса-Праабражэнскай царквы, якая засталася ад часоў Расійскай імперыі. З любой кропкі горада яны па-ранейшаму ўзвышаюцца над горадам і, безумоўна, у  самасвядомасці жыхароў.

Алесь Грудзіна