религия

Увечары 24 снежня тэлеканал «Беларусь 1» вёў прамую трансляцыю святой Імшы Пастэркі з санктуарыя Маці Божай Фацімскай у Жодзіне. Узначаліў цэлебрацыю арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч. У гэты ж дзень інтэрнэт-партал Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь апублікаваў віншаванне Аляксандра Лукашэнкі з Нараджэннем Хрыстовым.

Касцел у Шклове

У гэтыя дні, сустракая знаёмых, я вітаў іх са святам Божага Нараджэння. Адказы былі вельмі разнастайныя, а ў асобных суразмоўцаў нават прысунічалі элементы агрэсіўнасці, напрыклад: “Ты што, паляк?”, або ўвогуле дзіўныя: “Я не каталік, я хрыціянін!”. Сапраўды, беларусы — ня надта рэлігійныя людзі. І доказаў гэтаму шмат. Ёсць сацыялягічныя апытанні. Але яны вельмі розныя, і шмат залежыць ад пастаноўкі пытання. Здаецца, галоўным паказчыкам можа быць такі: якая колькасць беларусаў вераць у Бога, ходзяць у царкву ў нядзелю.  Калі казаць пра праваслаўных, то гэта толькі некалькі працэнтаў, менш за дзесяць па любых ацэнках. У каталікоў і пратэстанцкіх цэркваў значна больш.

Але ёсць два святы, калі значная частка праваслаўных беларусаў ходзіць у царкву: на Каляды, і на Вялікдзень. У гэтыя дні ўсе цэрквы запоўненыя. Я нядаўна пабыў на службе у царкве і бачыў колькі людзей было  на службе. Фактычна ўся царква была перапоўненая. Я глядзеў на гэтых людзей і бачыў ня толькі людзей сталага ўзросту, як звычайна мы думаем, што менавіта яны паварочваюцца да рэлігіі, але вельмі шмат маладых, якія ставілі свечкі, слухалі казанне, адстаялі ўсю цырымонію.

Шклоў. Спаса-Прэабражэнская царква

Таксама з праваслаўнага боку мы бачым, як часта прывозяць мошчы, іконы, то з Афону, то яшчэ адкуль. Якія велізарныя натоўпы стаяць, каб паглядзець на гэта, дакрануцца да гэтага. Масавасць гэтых цырымоніяў дае падставы сумнявацца, што беларускае грамадзтва прыходзіць у царкву толькі 2 разы на год — на Раство і на Вялікдзень. Тут справа ня толькі ў матэрыяльных праблемах, справа ў тым, што перад многімі людзьмі стаіць пытанне «Нашто мы жывем? Дзеля чаго?» І ў гэтым сэнсе вера — гэта звыклы шлях.

Між тым, нядаўна мая жонка расказвала, як напярэдадні Раства нейкія праваслаўныя хадзілі па кватэрах і разносілі сваю літаратуру, яна проста адчыніла дзверы, і ёй былі прапанаваныя кніжкі. І калі яна сказала, што яна каталічка, рэакцыя была так як на пракажоную. Ня проста людзі выбачыліся і пайшлі далей — яны пачалі агрэсіўна рэагаваць.

Навялікі жаль, да гэтага часу існуе даволі моцная падзеленасць паміж дзвюма асноўнымі канфэсіямі. Чаму так? Гэта спадчына нам засталася ад часоў Расійскай імперыі. Пасля паўстання 1830 года імперская рэлігійная палітыка карэктуецца. Ліквідуецца унія, а ўніятаў прымусова пераводзяць у  праваслаўе. Запрашаецца вялікая колькасць расійскага святарства. Нацыянальную прыналежнасць вызначаюць у залежнасць ад рэлігійнага веравызнання. Менавіта ў гэты час беларускае насельніцтва падзяляецца па рэлігійнаму прынцыпу на рускі і польскі народ у складзе Расійскай імперыі. За каталіцкім насельніцтвам ушаноўваюцца правы польскай нацыянальнасці, за праваслаўным — расійскай. Таму вельмі хочацца усім нагадаць, што вера цалкам прыватная справа, але не настолькі, каб беларусы з нагоды сваіх вераванняў канфліктавалі.

Шклоў. Малітоўны дом хрысціян-баптыстаў

Алесь Грудзіна