У пераносным сэнсе словам “манкурт” вызначаюць чалавека, які страціў сувязь са сваімі гістарычнымі, нацыянальнымі каранямі, забыўшагася аб сваім родзе. А калі такая з’ява набывае масавы характар, як гэта адбываецца ў Бялынічах у рамках падрыхтоўкі мерапрыемстваў да правядзення ХХVII Дня беларускага пісьменства, то гэта ўжо называецца “манкуртызацыяй”.
Дзень беларускага пісьменства заснаваны ў 1994 годзе і адзначаецца штогод у першую нядзелю верасня. Ён праводзіцца для папулярызацыі лепшых традыцый нацыянальнай культуры, друкаванага слова, духоўнасці беларускага народа. Праходзіць у гістарычных і культурных цэнтрах, з якімі непарыўна звязана жыццё вядомых дзеячаў краіны.
Так склалася, што летась старшыня Слонімскага райвыканкама па завяршэнні Дня беларускага пісьменства 2019 у Слоніме перадаў эстафету фестывалю нацыянальнага слова старшыні Бялыніцкага райвыканкама В.Захаранку. Сталіцай фестывалю нацыянальнага слова 2020 сталі Бялынічы – старажытны “горад белых начэй”, радзіма шматлікіх вядомых творчых асоб, “паклоннае месца” хрысціян Беларусі і свету. Стагоддзі таму назад і Слонім, і Бялынічы апекаваліся канцлерам Вялікага Княства Літоўскага, Рускага, Жамойцкага Львом Сапегам.
Дзеля падрыхтоўкі і правядзення Дня беларускага пісьменства ў Бялынічах, 28 кастрычніка 2019 года быў створаны нацыянальны арганізацыйны камітэт начале з намеснікам прэм’ер-міністра І.Петрышэнкам, куды ўвайшлі і прадстаўнікі Магілёўскай абласной і Бялыніцкай раённай вертыкалі.
Наведваючы ў апошнія месяцы Бялынічы, з прыемнасцю можна заўважыць, што мясцовыя будаўнікі з адказнасцю паставіліся да даручанай справы па падрыхтоўцы горада да Сьвята, бо горад выглядае як адзіная будаўнічая пляцоўка, дзе паспяхова завіхаюцца сотні працаўнікоў.
Яле, як нярэдка бывае, добрую працу соцен, тысячаў людзей могуць сапсаваць адным махам некалькі чалавек надзеленыя хай і невялікай, але дастатковай уладай, каб ператварыць СВЯТА БЕЛАРУСКАГА ПІСЬМЕНСТВА ў чарговае мерапрыемства не зразумелай ідэалагічнай скіраванасці з пасылам, “на ўсялякі выпадак”, на “магчымыя будучыя падзеі” у будаўніцтве “саюзнай дзяржавы”.
Напрыклад, невялікі клерк раённага маштаба – начальнік аддзела ідэалагічнай працы, культуры і па справах моладзі Бялыніцкага райвыканкама І.Ігнатовіч, нават ніколькі не саромяючыся, заявіла журналістам, што афармаленне аб’ектаў Дня беларускага пісьменства ў Бялынічах шыльдамі на рускай мове – гэта нармальная з’ява, бо Дзень пісьменства будзе толькі ў гэтым годзе, а надпісы застаюцца назаўсёды. Па меркаваннях Ігнатовіч – усе ўжо замучыліся з беларускай мовай.
За падобнымі крокамі і заявамі раённага ідэолага, не без падтрымкі вышэй стаячага чынавенства, праглядаецца памкненне на ліквідацыю гістарычнай, нацыянальнай памяці бялынічан аб даўняй велічы свайго горада, які ў далёкім 1634 годзе атрымаў Магдэбургскае права.
Сваімі дзеяннямі такія ідэолагі нічуць не саступаюць сумнавядомаму Міхаілу Мураўёву – “вешальніку”, апантанаму русіфікатару захопленых беларускіх земляў, які ў 1832 годзе, займаючы пасаду Магілёўскага губернатара, сваім дэкрэтам ліквідаваў сядзібу бялыніцкіх кармелітаў.
Менавіта, пасля першага падзела Рэчы Паспалітай і далучэння Бялыніч да Расійскай імперыі, з-за негатыўнага стаўлення царскіх уладаў да беларускіх нацыянальных, гістарычных, рэлігійных святыняў, паселішча і прыйшло ў заняпад.
Поўнае знішчэнне бялыніцкіх рэлігійных святыняў адбылося ўжо за савецкім часам. У 1960-х гадах бальшавікамі быў узарваны касцёл, а ў 1970-х – кляштар.
Сённяшнім нашчадкам Мураўёва -“вешальніка”, нашчадкам савецкіх бальшавікоў, усё няймецца завяршыць справу сваіх папярэднікаў і дамагчыся не толькі знішчэння беларускай мовы, а і ліквідацыі беларускай дзяржаўнасці. Знаходжанне на пасадах вось такіх ідэолагаў – гэта абраза ўсяму беларускаму народу.
Толькі супраціў такім “манкуртызатарам” і патрабаванні грамадзян да ўладаў, як гэта рабілі нашыя продкі ў мінулых стагоддзях, дазволяць нам захаваць сваю мінуўшчыну, сваю спадчыну, свае нацыянальныя, гістарычныя, рэлігійныя святыні ад цемрашальства.
Рыгор Кастусёў
