21 кастрычніка. Як паведамляе БЕЛТА, у Беларусі распрацоўваецца законапраект аб прызнанні генацыду беларускага народа, паведаміла журналістам намеснік старшыні Пастаяннай камісіі па правах чалавека, нацыянальных адносінах і сродках масавай інфармацыі Палаты прадстаўнікоў Лілія Ананіч. (Фота БЕЛТА)
Сёння ў лесе, паблізу заезду на палігон 120-й асобнай гвардзейскай механізаванай брыгады аглядаюць і адбіраюць касцяныя астанкі і іншыя прадметы з выкрытай ямы-магілы часоў Вялікай Айчыннай вайны – месцы масавага пахавання мірных жыхароў і ваеннаслужачых, месцы, якое ўстаноўлена пры расследаванні крымінальнай справы аб генацыдзе.
У знішчэнні мірнага насельніцтва ў гады апошняй вайны прымалі ўдзел калабарацыянісцкія фарміравання.
“Прыбыўшы на гэта месца, думаеш пра тое, што няма такіх слёз, іх не хопіць не толькі цяперашняму, але і будучым пакаленням беларусаў і ўсіх людзей свету для таго, каб аплакаць гэты боль. Тое, што мы бачым, генацыд савецкага народа, генацыд беларускага народа. І мы сёння адказныя за тое, каб было ўстаноўлена, у тым ліку і на заканадаўчым узроўні, то, што ў дачыненні да беларускага народа, жыхароў іншых нацыянальнасцяў, якія пражывалі на тэрыторыі БССР, здзяйсняўся генацыд”.
Паводле яе слоў, заканадаўцы лічаць: трэба давесці да канца крымінальную справу і ўсталяваць ўсе факты генацыду савецкага і беларускага народа на тэрыторыі Беларусі. Парламентарыі ў законе таксама бачаць неабходным прапісаць адказнасць за адмаўленне генацыду савецкага і беларускага народа, у тым ліку з выкарыстаннем інтэрнэту.
“Ці не можам сёння мы, беларусы, дапускаць таго, каб гістарычная памяць скажалася і каб нават у думках у кагосьці было адмаўляць вось гэты злавесны факт. Для чаго гэта трэба ў сусветным кантэксце? Прызнанне генацыду беларускага народа, на наш погляд, гэта важнейшы крок для таго, каб умацоўваць прававую архітэктуру той гістарычнай памяці, – дадала парламентарый. – Мы сёння павінны рабіць вось гэтыя прававыя крокі і даказваць на ўсіх узроўнях, на ўсіх пляцоўках сваё права захоўваць гістарычную памяць. і, вядома, паклон усім, хто сёння займаецца такой працай, хто знаходзіць гэтыя пахавання, хто заклікае нас памятаць. Будзем памятаць і заканадаўча абавязкова замацуем гэта”.
Пры расследаванні крымінальнай справы аб генацыдзе Генпракуратура атрымала звесткі аб наяўнасці масавага пахавання жыхароў паблізу ўрочышча Уручча. Паводле архіўных звестак, колькасць пахаваных там у 1941-1944 гг. – звыш 38 тыс. чалавек. Уважлівы аналіз атрыманай следствам інфармацыі з розных крыніц дазволіў выявіць у лесе паблізу заезда на палігон адно з такіх месцаў. Там могуць знаходзіцца астанкі больш за 8 тыс. чалавек. Працягваюцца раскопкі, следчыя дзеянні. Раскопкі будуць весціся, пакуль не будуць устаноўлены ўсе абставіны якія адбываліся тут у гады вайны.
ПЫТАННЕ НЕАБЫЯКАВАГА. А ці будзе неяк адзначаны ў новым Законе генацыд беларускага народа ў савецкія часы?
Дакладнае колькасць людзей, якія сталі ахвярамі палітычных рэпрэсій у БССР цяжка вызначыць, паколькі многія перасяленцы засталіся пражываць на тэрыторыі дэпартацыі, частка архіваў Рэспублікі ў адпаведнасці з Законам аб аўтарскім праве зачынена для карыстання.
Па афіцыйных дадзеных, пачынаючы з лістапада 1917 і па красавік 1953 года судовымі і пазасудовымі органамі ў БССР было разгледжана звыш 170 тыс. спраў у дачыненні да 250 тыс. чалавек, якія прыцягваліся да адказнасці па палітычных матывах. З гэтай колькасці: 10 тыс. чалавек былі рэпрэсаваныя ў 1917-1929 гг., 46 тыс. – у 1929-1934 гг., 85 тыс. – у 1935-1940 гг., 55 тыс. – у 1941-1945 гг., 50 тыс. – у 1946-1953 гг.
фото: belta.by